15
Axborotlarni uzatishning turli xil usullari mavjud bо‗lib, ular kompyuter
dasturlari yordamida, pochta orqali, transport vositalari yordamida, aloqa tarmog‗i
orqali uzatish mumkin. Aloqa tarmog‗i orqali axborotlarni qisqa vaqt ichida uzoq
masofaga uzatish mumkin (rasm 1).
Axborotlarning tuzilishi shakllari va turkumlanishi.
Axborotning turlari: matn, tasvir, animatsiya, audio va video. Ma‘lumki,
axborotlarni insonlar bir-biriga uzatish jarayonida matn kо‗rinishdagi, jadval
kо‗rinishdagi, tovush kо‗rinishdagi va tasvir kо‗rinishdagi ma‘lumotlardan
foydalanadi.
Matn. Matn – bu ma‘lumotlarni ifodalash shakli bо‗lib, u mazmunan
yagona, yaxlit va tanlangan tilning belgilari ketma-ketligidan iborat. Matn hujjat
asosidir. Axborot tizimiga matn kiritish klaviatura, nurli pero, mikrofon, yoki
skaner yordamida amalga oshiriladi. Matnlarga ishlov berish matn muharriri deb
ataluvchi maxsus amaliy dasturlar majmuasi tomonidan amalga oshiriladi. Tarmoq
orqali matnlar ma‘lumotlar bо‗laklari kо‗rinishida uzatiladi.
Tasvir. Tasvir – bu biror voqea, hodisa yoki jarayonlarni о‗zida ifodalagan
rasm bо‗laklari va ranglardan iborat ma‘lumotdir. Foto, manzara, matematik
funksiyalar grafigi(rasm 2)., statistik ma‘lumotlar diagrammasi va shunga о‗xshash
ma‘lumotlar tasvir hisoblanadi. Kompyuter yordamida tasvirlarga ishlov berishni
tо‗rt guruhga ajratish maqsadga muvofiq hisoblanadi:
1. Kulrang va rangli tasvirlar;
2. Ikki xil va bir necha ―rangli‖ tasvirlar;
3. Uzluksiz egri va tо‗g‗ri chiziqlar;
4. Nuqtalar yoki kо‗pburchaklar iborat tasvirlar.
