• Kuch yelkasi esa, aylanish nuqtasi O dan kuchlarning ta’sir chizigʻigacha boʻlgan eng yaqin masofa
  • O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet27/177
    Sana20.05.2024
    Hajmi6,14 Mb.
    #245516
    1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   177
    Bog'liq
    Nazariy Mexanika darslik

    “oʻng vint qoidasi” – 
    soat mili aylanishiga teskari harakatni (+), soat mili 
    boʻyicha aylanishni (-) deb qabul qilingan. Chunki biz yashayotgan Yer shari ham 
    shimoldan qaraganda oʻz oʻqi atrofida soat mili aylanishiga teskari aylanadi. 
    Kuch yelkasi 
    esa, 
    aylanish nuqtasi O dan kuchlarning ta’sir chizigʻigacha 
    boʻlgan 
    eng yaqin masofa 
    ekan. Oxirgi tengliklarni umumlashtirib, kuch 
    momentining asosiy formulasiga ega boʻlamiz:
    M
    o
    ( ) = ± F·h . (2.9)
    Kuch momentining birligi [ N·m ] hisoblanadi. Yuqoridagi tushunchani 
    mustahkamlash uchun quyidagi misolni koʻraylik.
    Misol :
    Radiuslari R = 0,3 m va r = 0,2 m boʻlgan gʻildirakga ikkita 
    kuch P
    1
    = 8 N va P
    2
    = 10 N ta’sir etsa, uning qaysi tomonga aylanishini 
    aniqlang.


    41 
    2.10 -shakl. 
    Yechish: 
    A nuqtaga nisbatan momentlarni hisoblaymiz 
    M
    A
    ( P
    1
    )
    = +P
    1
    ·R = +8·0,3 = +2,4 
    N/m, 

    M
    A
    ( P
    2
    )
    = -P
    2
    ·r = -10·0,2 = -2 
    N/m. 
    Demak, 2-yuk 1-yukdan ogʻir boʻlishiga qaramay, gʻildirak soat mili aylanishiga 
    teskari tomonga aylanar ekan.
    Agar kuchning ta’sir chizigʻi moment olinayotgan A nuqtadan -
    moment 
    markazidan 
    oʻtsa, kuch yelkasi nolga teng va kuchning momenti ham nolga teng 
    boʻlishi mumkin ( 2.11-shakl,a,b), ya’ni
    M
    A
    ( ) = F·0 = 0. 
    a)
    b)
    2.11-shakl. 
    2. Juft kuch. 
    Mashina va mexanizmlarda biror gʻildirakni aylantirish 
    uchun bitta emas, balki ikkita kuchlar qoʻyiladi. Bunung sababi, ish unumini 
    oshirish uchun. Masalan, avtomobil rulini, velosiped charxini va tasmali 
    uzatmalarda miqdorlari teng, yoʻnalishlari qarama-qarshi boʻlgan ikkita kuchlar 
    ishlatiladi. Mexanikada bunday kuchlar

    Download 6,14 Mb.
    1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   177




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish