133
3.19-shakl
Tezlik v -ning qiymatini (3.54)
tenglikdan olib kelib,
va
-larning
aniqlash formulalariga qo‘ysak,
h
h
a
dt
d
h
a
n
2
2
,
va nihoyat,
2
,
h
a
h
a
n
(3.55)
boʻlar ekan.
Urinma tezlanish -
nuqtaning trayektoriyasiga urinma holda (agar
harakat tezlanuvchan boʻlsa
harakat tomonga, sekinlanuvchan boʻlsa teskari
tomonga) yoʻnalgan boʻladi; normal tezlanish - esa har doim MC radius boʻylab
aylanish oʻqi tomonga qarab yoʻnalgan boʻladi (3.19-shakl).
M nuqtaning toʻla
tezlanishining miqdori, (3.34) formulaning birinchi
tenglamasidan aniqlanadi
2
2
n
a
a
a
yoki
4
2
h
a
(3.56)
formula orqali aniqlanadi.
Toʻla tezlanish vektorining MC
radius bilan hosil qilgan
-burchagi
(3.34) formulaning ikkinchi tenglamasi
tg
=
a
/
n
a
orqali aniqlanadi;
a
va
n
a
-larning qiymatlarini (3.55)dan qoʻysak,
134
2
/
tg
(3.57)
Demak, jism nuqtalarining toʻla tezlanishi, burchakli tezlik-
va burchakli
tezlanish -
jismning barcha nuqtalari uchun bir xil boʻlganligi sababli,
nuqtalarning aylanish oʻqigacha boʻlgan
masofa-
h
ga proportsional ravishda boʻlib,
ularning yoʻnalishlari aylanish radiuslari
bilan
bir xil
- burchak tashkil etar ekan.
Qattiq jismning qoʻzgʻalmas oʻq atrofidagi
aylanma
harakatida nuqtalarining
