• 2-masala (horijiy adabiyotdan olindi [2])
  • ) Geometrik usul (tezliklar plani)




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet82/177
    Sana20.05.2024
    Hajmi6,14 Mb.
    #245516
    1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   177
    Bog'liq
    Nazariy Mexanika darslik

    4) Geometrik usul (tezliklar plani): 
    (3.62) va (3.63) vektor tengliklar ma’lum masshtabda millimetrli oʻlchov 
    qogʻoziga chiziladi. Bu usulning yaxshi tomoni hisob-kitoblar kam boʻlib, asosan 
    chizma yordamida jism nuqtalari tezliklari yonalishi va qiymatlari aniqlanadi. 
    Quyida amaliy masalalar yechishda bu usul kengroq koʻrib oʻtiladi. 
    1-masala:
    Qiya tekislik bo‘ylab sirpanmasdan dumalayotgan pog‘onali
    g‘ildirakning radiuslari r
    1
    =0,6m va r
    2
    =0,5m bo‘lib, A nuqtasining tezligi 
    v
    A
    =2m/sek bo‘lsa, B nuqtasining tezligini aniqlang. 
    a)
    b) 
    3.35-shakl. 
    Yechish: 
    Tezliklar oniy markazini aniqlashning 1-usuliga asosan, pogʻonali 
    gildirak va tekislik 

    А 
    В 


    145 
    . (1) 
    Son qiymatlarini qoʻyib,
    noma’lumlarni aniqlaymiz: 
    = 4 rad/sek,
    2-masala 
    (horijiy 
    adabiyotdan 
    olindi 
    [2]): 
    Krivoship-polzunli 
    mexanizmning OA krivoshipi 12 rad/sek burchakli tezlik bilan aylanadi. Agar 
    mexanizmning oʻlchamlari va holati berilgan boʻlsa (3.36-shakl), AB shatunning
    burchakli tezligi va B polzunning tezligi topilsin.ning tegishib turgan 

    nuqtasi 
    oniy markaz boʻladi: 
    3.36-shakl.


    146 
    Yechish: 
    1) Proyeksiyalar usuli. A nuqta O markaz atrofida aylanma 
    harakat qilganligi uchun uning tezligi OA krivoshipga perpendikulyar, ya’ni 
    aylanaga urinma yoʻnalgan (3.37-shakl). 
    3.37-shakl. 
    Uning qiymati esa 
    OA
    0,3 12 = 3,6 m/s. (2) 
    (3.64) ifodaga asosan, A va B nuqta tezlik vektorlarining AB dan oʻtgan oʻqqa 
    proyeksiyalari oʻzaro teng, ya’ni 

    )
    AB 
    = (
    )
    AB
    (3) 
    yoki 

    , (4) 
    bundan


    3,6 = 6,23 m/s. 
    2) Tezliklar oniy markazi usulu.
    va 
    vektorlarga perpendikulyar 
    chiziqlar chiqarib, O markaz AB krivoship uchun tezliklar oniy markazi ekanligi 
    aniqlanadi. (3.65) proportsiyaga asosan, 

    (5) 
    va son qiymatlarini qoʻyib,


    Demak
    12 rad/s , 
    = 1,2
    = 6,23 m/s . 



    60
    30
    30


    147 
    2)
    Tezliklar plani usulu. Tezliklar planini qurish uchun 

    Download 6,14 Mb.
    1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   177




    Download 6,14 Mb.
    Pdf ko'rish