156
Yechish:
Tsilindrning burchakli tezligi
va
burchakli tezlanishi ni
hisoblash uchun uning tezliklar oniy markazi P ni aniqlaymiz( 3.46-shakl):
3.46-shakl.
U holda =
=
= 10 rad/sek,
=
= 100 rad/
,
bundan
tg =
demak = 45 ekan (3.46-shakl). C nuqtadan tezlanishlar oniy markazi Q gacha
boʻlgan masofani hisoblaymiz:
CQ =
3.2.4. Qattiq jismning qoʻzgʻalmas nuqta atrofidagi aylanma harakati.
А.
HARAKAT QONUNI.
Harakati davomida jismning bitta nuqtasi
qoʻzgʻalmay qolsa,
bunday harakat
qoʻzgʻalmas nuqta atrofidagi aylanma
harakati
deyiladi. Masalan bolalar oʻyinchogʻi “pildiroq”, konusning tekislikdagi
aylanma harakati (3.47-shakl,a), ikki yoqlama
konusning konus atrofidagi
aylanishi (3.47-shakl,b) va tishli gʻildirakning konussimon harakati qoʻzgʻalmas
nuqta atrofidagi aylanma harakatiga misol boʻladi.
P
157
a)
b)
d)
3.47-shakl.
Qattiq jismning qoʻzgʻalmas nuqta atrofidagi aylanma harakatini oʻrganish
osmon jismlarining harakatini, uchish apparatlarini
loyihalash va mashina-
mexanizmlarning ba’zi bir qismlarining harakatini tadqiq qilishda muhim
ahamiyatga ega. Qattiq jismning qoʻzgʻalmas nuqta atrofidagi aylanma harakatini
nemis
millatiga mansub, Peterburg akademiyasida ishlagan olim Eyler
12
tekshirgan.
Buning uchun qoʻzgʻalmas Ox
1
y
1
z
1
va qoʻzgʻaluvchan Oxyz oʻqlari olinib,
3 ta burchaklar , va ga nisbatan aylanma harakat tenglamalari tuziladi (3.48-
shakl).
3.48-shakl.
158
Oxy
tekisligi bilan Ox
1
y
1
-tekiligining kesishgan chizigʻi-OK
