|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat institutiBog'liq biologiya majmuaK. Volf
va ayniqsa,
K. Ber
boshlab berdi. K.Ber qiyosiy metoddan
foydalanib, bir tipning har xil sinflariga kimvchi hayvonlarning embrión rivojlanishida avval umumiy,
so‘ngra xususiy va nihoyat maxsus organ, belgilar rivojlanishini, ya’ni embrión divergensiyasi ro‘y
berishini asoslab berdi. Evolyusion ta’limot asoschisi bo’lgan Darvin embrión rivojlanishidagi
o'xshashlik hamda embrión divergensiyasi hayvonlarning o‘zaro yaqinligi va muhit sharoitining ta’siri
bilan ularda filogenetik divergensiya ro‘y berganligini ta’kidladi.
Darvin «Turlarning kelib chiqishi» va boshqa asarlarida ontogenez bilan filogenez o‘rtasida uzviy
bogiiqlik borligini e’tirof etdi. Uning mulohazasiga ko‘ra, ontogenez turli tuzilish va xossalaming
shakllanishiga olib keladigan murakkab va qarama-qarshi jarayondir. Ontogenezda qadimgi ajdodlar
rivojlanish bosqichlarining takrorlanishi tufayli har xil organizmlarning embrión rivojlanishi
umumiylikka ega bo‘ladi.
Embrión o‘z rivojlanishining turli bosqichlarida tabiiy tanlanish ta’siriga beriladi. Natijada
muayyan bosqichlarda yangi moslanish xossalari vujudga kelib, ular organizmning rivojlanishi tarixiy
rivojlanish doirasidan chetga chiqishiga sabab bo’ladi. Shunga ko‘ra, ontogenez individual rivojlanish,
filogenez esa ajdod rivojlanishining oddiy takrorlanishi emas. Ontogenezdagi o‘zgarishlar ayrim
organlar, belgilarning rivojlanishini tezlashtirishi yoki sekinlashtirishi, rivojlanish bosqichlaridan
ba’zilarining tushib qolishiga, murtak va lichinkada moslanish ahamiyatiga ega yangi xossalar vujudga
kelishiga, organizmning tuzilishi ajdodlarinikiga nisbatan murakkablashuviga yoki soddalashuviga olib
keladi.
Ontogenezning tip va davrlari.
Turli mavjudotlar individual rivojlanishi ontrgenezi o‘ziga xos
keladi. Ontogenezning ikki asosiy tipi farqlanadi: 1)
bevosita (to‘g‘ridan to‘g‘ri rivojlanishi
;
2)
Bevosita rivojlanishi.
|
| |
