256
Real ish haqi – nominal ish haqi summasiga sotib olish mumkin bo’lgan tovarlar
va xizmatlar miqdori yoki nominal ish haqining sotib olish layoqati.
Ishbay-mukofotli haq to’lash tizimi – bajarilgan ish uchun haq to’lashni
erishilgan turli natija ko’rsatkichlariga qarab mukofot berish bilan qo’shib olib
borilishini nazarda tutuvchi tizim.
Ishbay-progressiv haq to’lash tizimi – ishchining belgilab qo’yilgan me’yor
doirasida ishlab chiqargan mahsulotiga uning birligi uchun belgilangan tarif bo’yicha,
me’yordan yuqori qismiga esa oshirilgan haq (tarif) bo’yicha ish haqi to’lanishini
ko’zda tutuvchi tizim.
Tarif tizimi – ishchi va xizmatchilarning ish haqi darajasini tarmoqlar va
mamlakat mintaqasi bo’yicha, ular ichida esa ishlab chiqarish turlari, turli toifadagi
xodimlar malakasi va mehnat sharoitlariga qarab tartibga solib turuvchi me’yorlar
majmui.
Tarif-malaka ma’lumotnomalari – ayrim kasblar va mehnat turlarining batafsil
ta’rifi, ishchi va mutaxassislarning bilim va ko’nikmalariga qo’yiladigan talablar, turli
tavsifdagi ishlarni tariflash uchun qo’yiladigan razryadlar majmui.
Tarif setkasi – turli razryadlar va tarif koeffitsientlari majmui bo’lib, ular birinchi
razryadli ishchiga haq to’lash bilan keyingi razryadli ishchilar mehnatiga haq
to’lashning o’zaro nisbatini ko’rsatadi.
Tarif stavkalari – tegishli ravishda belgilab berilgan turli razryadga ega bo’lgan
ishchilarning mehnatiga to’lanadigan haq miqdori majmui.
Mehnat shartnomalari – korxona ma’muriyati va ishchilar o’rtasidagi ishga yollash
bo’yicha munosabatni namoyon etuvchi va tartibga soluvchi hujjat bo’lib, unda ish haqi
stavkasi, me’yordan ortiqcha bajarilgan ishlar uchun stavka, dam olish kunlari va
tanaffuslar, pensiya fondlari va sog’liqni saqlashga ajratmalar hamda narxlarning
o’zgarishini hisobga olib iste’molchilik savati qiymatini tartibga solish kabi masalalar
ifoda etiladi.
Kasaba uyushmasi – ish beruvchi va ishga yollanuvchi o’rtasidagi mehnat
munosabatlarining shakllanishi, amalga oshirilishi va tartibga solinishida ishga
yollanuvchilarning manfaatlarini himoya qiluvchi jamoat tashkiloti.
