3. Davlatning ijtimoiy siyosati. O’zbekistonda ijtimoiy siyosatning asosiy yo’nalishlari Davlatning ijtimoiy siyosati tabaqalashgan soliq solish yo’li bilan muayyan
markazlashgan daromadlarni shakllantirish va ularni aholi turli guruhlari o’rtasida
budjet orqali qayta taqsimlashdan iborat. Davlat daromadlarni qayta taqsimlashda
ijtimoiy to’lovlar bilan birga bozor narxlarini o’zgartirish (masalan, fermerlarga
narxlarni kafolatlash) va ish haqining eng kam darajasini belgilash usullaridan
foydalanadi.
Ijtimoiy to’lovlar – kam ta’minlanganlarga pul yoki natural yordam ko’rsatishga qaratilgan tadbirlar tizimi bo’lib, bu ularning iqtisodiy faoliyatda qatnashishi bilan bog’liq bo’lmaydi. Ijtimoiy to’lovlarning maqsadi jamiyatdagi
munosabatlarni insonparvarlashtirish hamda ichki talabni ushlab turish hisoblanadi.
Aholi real daromadlari darajasiga inflyatsiya sezilarli ta’sir ko’rsatishi sababli
daromadlarni davlat tomonidan tartibga solishning muhim vazifasi
iste’mol tovarlari narxlarining o’sishini hisobga olish va daromadlarni indeksatsiyalash , ya’ni
nominal daromadlarni narxlar o’sishiga bog’liqlikda oshirib borish hisoblanadi.
Shaxsiy daromadni himoya qilishda ijtimoiy siyosatning muhim yo’nalishi
aholi kambag’al qatlamini qo’llab-quvvatlash hisoblanadi.
Amaliy hayotda qashshoqlikning o’zi hayot kechirish minimumi yordamida
aniqlanadi. Bu ijtimoiy va fiziologik (jismoniy) minimumda ifodalanadi.
Ijtimoiy minimum jismoniy ehtiyojlarni qondirishning minimal me’yori bilan birga ijtimoiy talablarning minimal xarajatlarini ham o’z ichiga oladi. Fiziologik minimum esa faqat asosiy jismoniy ehtiyojlarni qondirishni ko’zda tutadi.
472
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda aholining ijtimoiy yordamiga muhtoj
qismini aniqlashda turli xil mezonlar asos qilib olinadi. Ular jumlasiga daromad darajasi,
shaxsiy mol-mulki miqdori, oilaviy ahvoli va shu kabilar kiritiladi.
