473
etdi. Shulardan 54 ming kishiga yangi mehnat daftarchasi berildi, 111 ming
fuqaroning esa mavjud mehnat daftarchasiga ish staji tegishli tartibda qayd etildi»
125
.
Yalpi ijtimoiy himoyalash tizimidan ishonchli ijtimoiy kafolatlar va aholini
ijtimoiy qo’llab-quvvatlash tizimiga izchillik bilan o’tish
– ijtimoiy siyosatni
amalga oshirishga, ijtimoiy himoya vositasini kuchaytirishda
sifat jihatdan yangi
bosqich boshlashini bildiradi.
Yangilangan ijtimoiy siyosat adolat tamoyillariga izchillik bilan rioya qilishga
asoslanib, ijtimoiy ko’maklashishning mavjud usullarini va pul bilan ta’minlash
manbalarini tubdan o’zgartirishni taqozo qiladi. Bu siyosat ijtimoiy himoya aniq maqsadi
va aholining aniq tabaqalarini qamrab olishni ko’zda tutadi. Yordam tizimi faqat kam
ta’minlangan va mehnatga layoqatsiz fuqarolarga nisbatan qo’llanilib, shu maqsad uchun
davlat manbalari bilan bir qatorda mehnat jamoalari, turli tashkilot hamda
jamg’armalarning mablag’laridan ham foydalaniladi.
Ijtimoiy ko’maklashishning yangi tizimida bolalar
va kam daromadli oilalar
yordamdan bahramand bo’luvchi asosiy kishilar hisoblanib, ular uchun hamma nafaqa
va moddiy yordamlar faqat mahalla orqali yetkazib beriladi. Shu maqsadda
mahallalarda budjet mablag’lari, korxona va tashkilotlar, tadbirkorlik tuzilmalari va
ayrim fuqarolarning ixtiyoriy o’tkazgan mablag’lari hisobidan maxsus jamg’armalar
hosil qilindi.
Ijtimoiy ko’maklashishning yangi tizimi mehnatga rag’batlantiradigan omillar va
vositalar yangi tuzilmasi paydo bo’lishini ham taqozo qiladi. Shunday qilib, islohotlar
davrida davlat aholining muhtoj tabaqalarini qo’llab-quvvatlash bilan birga, o’z
mehnat faoliyati orqali oilasining farovonligini ta’minlashga intiluvchi kishilar uchun
teng sharoit va qulay imkoniyat yaratishga harakat qiladi. O’zbekistonda
aholini
ijtimoiy himoyalash borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar buning yaqqol
dalilidir.
Jumladan, yaqin uch yil ichida ish haqini 2-2,5 barobar oshirish bo’yicha
qo’yilgan strategik vazifaga muvofiq, 2007 yilda ish haqi, pensiya, stipendiya va
nafaqalar miqdori 1,5 barobar ko’paytirildi. 2007 yilning dekabrida o’rtacha oylik ish
haqi, xo’jalik sub’ektlari va budjet
sohalarini hisobga olganda, 210 AQSH dollari
miqdoriga teng, 2008 yilda esa 300 AQSH dollaridan ortiq bo’ldi. 2006 yildan boshlab
umumta’lim maktablari o’qituvchilari va shifokorlar mehnatiga haq to’lashning
yanada takomillashtirilgan tizimi
joriy etildi. Natijada keyingi ikki yilda ularning ish
haqi miqdori tegishli ravishda 2,8 va 2,7 barobar oshirildi.
Mamlakatimiz aholisi pul daromadlarining oshib borishi o’z navbatida ular
turmush sharoiti va sifatining bosqichma-bosqich
yaxshilanib borishiga zamin
yaratmoqda. Bu esa, o’tgan davrda qator ijobiy o’zgarishlarni qo’lga kiritish imkonini
berdi. Jumladan:
125
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. –
T.: O’zbеkiston, 2009, 27-b.
474
- Qoraqalpog’iston Respublikasi, Xorazm viloyati, Samarqand va Buxoro,
Guliston, Jizzax va Qarshi shaharlarida aholini sifatli ichimlik suvi bilan ta’minlashni
yaxshilash bo’yicha yirik investitsion loyihalar amalga oshirildi;
- qishloq joylarda 1,6 ming kilometrdan ortiq suv quvurlari va 710 kilometr gaz
tarmoqlari foydalanishga
topshirildi;
- aholini ichimlik suvi bilan ta’minlash 84 foizga, shu jumladan, qishloq joylarda
77 foizga yetdi;
- tabiiy gaz bilan ta’minlash 82 foiz, qishloqlarda esa 77 foizgacha o’sdi.
Ta’lim sohasida ham aniq maqsadli umummilliy ijtimoiy dasturlar amalga
oshirilib, o’tgan yil davomida quyidagi salmoqli natijalar qo’lga kiritildi:
- yangi qurilish va kapital rekonstruktsiya qilish hisobdan eng zamonaviy o’quv-
laboratoriya va ishlab chiqarish asbob-uskunalari jihozlangan 169 ta kasb-hunar
kolleji, 18 ta akademik litsey hamda 336 ming nafar o’quvchiga mo’ljallangan 558 ta
umumta’lim maktabi ishga tushirildi;
- 170 ta bolalar sporti ob’ekti, jumladan, 27 ta sport inshooti, 143 ta maktab sport
zali barpo etildi.
Prezidentimiz o’tgan yil davomida yurtimizda aholi salomatligini mustahkamlash
yo’lidagi ishlarni sarhisob qilib, bu borada quyidagi erishilgan natijalar hamda amalga
oshirilayotgan chora-tadbirlarni alohida ta’kidlab o’tdi:
- mamlakatimizda umumiy o’lim ko’rsatkichi keyini 10 yilda qariyb 20 foizga
kamaydi;
- go’daklar o’limi ko’rsatkichi yangi tug’ilgan har 1000 nafar chaqaloqqa nibatan
23 tadan 13 taga tushdi va birgina 2007 yilning o’zida 11 foizga kamaydi;
- 2007 yilda Sog’liqni saqlash tizimini tubdan isloh qilishning ikkinchi bosqichini
amalga oshirish bo’yicha
maxsus dastur qabul qilinib, u hozirda amalga oshirilmoqda;
- tibbiyot sohasi boshqaruv tizimining barcha bo’g’inlari qayta ko’rib
chiqilmoqda;
- davolash-profilaktika muassasalari tarmog’ini qayta tashkil etilmoqda;
- viloyatlarda kattalar va bolalar uchun ko’p tarmoqli tibbiyot markazlari barpo
etilmoqda;
- qishloq vrachlik punktlari mustahkamlanib, ularning, avvalo,
qishloq joylarda
kasalliklarning oldini olishga qaratilgan faoliyati kuchaytirilmoqda;
- aholiga yuksak texnologik, noyob tibbiy xizmatlar ko’rsatadigan respublika
ixtisoslashgan ilmiy-amaliy tibbiyot markazlari tarmog’i kengaytirilmoqda.
Shuni e’tiborda tutish lozimki, respublikamizda keyingi yillarda aholining kam
ta’minlangan va muhtoj qatlamlarini ijtimoiy qo’llab-quvvatlash
va ularga moddiy
yordam ko’rsatish borasida aniq yo’naltirilgan samarali chora-tadbirlarni amalga
oshirish, ta’lim, kadrlar tayyorlash, sog’liqni saqlash va aholini ijtimoiy himoya qilish
sohalarida maqsadli umummilliy dasturlarni hayotga tatbiq etish yanada faollashtirildi.
Bularning barchasi mamlakat aholisini ijtimoiy jihatdan har tomonlama qo’llab-
quvvatlash va himoya qilish, uning turmush farovonligini oshirishda muhim ahamiyat
kasb etadi.
