|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
Pdf ko'rish
|
| bet | 490/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIGloballashuv
(lotincha globus – yer kurrasi) jahon xo’jaligining
butun makonini qamrab oluvchi iqtisodiy munosabatlar yagona tarmog’ining
tashkil topishi va rivojlanishini anglatadi.
Bugungi kunda globallashuv jarayoni ahamiyatining tobora oshib borishi
iqtisodiy adabiyotlarda uning rivojlanish yo’nalishlari va ziddiyatlari kabi
masalalarning ham ko’rib chiqilishini taqozo etmoqda
128
.
Globallashuv uzoq vaqt davomida tarkib topuvchi hamda butun borliqni qamrab
oluvchi bashariyat miqyosidagi iqtisodiy tizimni namoyon etadi. Hozirda u jahon
xo’jaligining umumjahon tavsifiga ega hamda yaxlit holda butun insoniyatga taalluqli
bo’lgan ma’lum bir unsurlarini o’z ichiga olishi mumkin. Shunga ko’ra, hozirgi vaqtda
jahon xo’jaligining globallashuv yo’lidagi rivojlanishining dastlabki qadamlari,
yo’nalishlari amalga oshmoqda.
Globallashuvning yo’nalishlari makroiqtisodiyotga nisbatan sifat jihatidan yangi
bo’lgan iqtisodiy munosabatlar turining tarkib topishiga olib keladi. Globallashuv
jarayonining quyidagi yo’nalishlarini ajratib ko’rsatish mumkin.
Birinchi yo’nalish
–
mulkchilik munosabatlarining globallashuvi.
Hozirda
mulkiy o’zlashtirishning mamlakatlar hududidan chetga chiquvchi, ko’plab
davlatlarning ishtiroki asosida ro’y beruvchi ko’rinishlari amal qilmoqda. Bularga
transmilliy korporatsiyalar (TMK), shuningdek TMKning xalqaro birlashmalarini
misol keltirish mumkin.
Evropa ittifoqi tajribasi shuni ko’rsatadiki, mintaqaviy integratsiyalashuv milliy
tuzilmalardan yuqori turuvchi organlarni tarkib toptirishi mumkin. Bu organlar yeIga
a’zo davlatlarning mulkchilik munosabatlarini ham ma’lum darajada tartibga soladi.
Ikkinchi yo’nalish
–
kooperatsiya va mehnat taqsimotining nisbatan yuqori
darajasiga o’tish. Yu
qori darajada rivojlangan mamlakatlar hozirgi zamon murakkab
mehnat kooperatsiyasiga xos bo’lgan xo’jalik o’zaro aloqalarining juda katta
tarmog’iga kirishib ketganlar. Eng mukammal texnika vositalarini yaratishda turli
mamlakatlardan yetkazib beriluvchi ko’plab butlovchi qismlardan foydalaniladi.
Masalan, AQSH «Boing» samolyotini ishlab chiqarishda butlovchi qism va detallarni
mingga yaqin xorijiy firmalardan oladi.
Uchinchi yo’nalish
–
|
| |
