488
Jahon savdosini erkinlashtirish ko’p tomonlama
shartnoma asosida harakat
qiluvchi, xalqaro savdo tartib qoidalarini qayd qiluvchi, 1948 yilning 1 yanvaridan
buyon Tariflar va savdo bo’yicha bosh kelishuv (TSBK) nomi bilan faoliyat ko’rsatib,
1995 yil 1 yanvardan Jahon savdo tashkiloti (JST) deb yuritiluvchi
xalqaro tashkilot
doirasidagi faoliyat bilan bog’liq. Hozirgi davrda JST jahon savdo aylanmasining 4
5
qismidan ko’prog’ini tartibga soladi. JST milliy va mintaqaviy
darajada
vaqti-vaqti
bilan kuchayib boruvchi protektsionizmga qarshi turadi, milliy manfaatlarni o’zaro
kelishtirishga yordam beradi. Uning faoliyati savdoda kamsitmaslik, savdoda tarifli va
tarifsiz cheklashlarni aniqlashda teng asosda maslahatlashish
kabi tamoyillarga
asoslanadi. JST faoliyatining asosiy shakli qatnashuvchi tomonlarining ko’p
tomonlama savdo muzokaralarini o’tkazish hisoblanadi.
Ammo jahon savdosi raqobat kurashi asosida boradi, shu sababli o’zaro
maqbul
qarorlarni qidirib topishga va savdoni xalqaro darajada tartibga solishga ko’plab
qiyinchiliklar bilan erishiladi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning yana bir ahamiyatga molik sohasi – bu
valyuta-moliya sohasidir. Xalqaro moliyaviy munosabatlarni uyg’unlashtirish XVF,
XTRB,
Iqtisodiy xamkorlik va rivojlanish tashkiloti (IHRT)
,
Xalqaro rivojlanish
uyushmasi (XRU)
,
Xalqaro moliyaviy korporatsiya (XMK)
va shu kabilar
doirasida amalga oshiriladi.
