|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
Pdf ko'rish
|
| bet | 494/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIXalqaro iqtisodiy
munosabatlar (ba’zida ularni tashqi iqtisodiy aloqalar, jahon xo’jaligi aloqalari
deb ham yuritiladi) – bu jahonning turli mamlakatlari o’rtasidagi xo’jalik
aloqalari majmuidir.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:
- tovar va xizmatlarning xalqaro savdosi;
- kapital va chet el investitsiyalarining harakati;
- ishchi kuchi migratsiyasi;
- ishlab chiqarishning davlatlararo kooperatsiyasi;
- fan va texnika sohasidagi ayirboshlash;
- valyuta-kredit munosabatlari.
Tovar va xizmatlarning xalqaro savdosi eng avvalo milliy xo’jaliklarning xalqaro
mehnat taqsimotidagi ishtirokiga bog’liq. Xalqaro mehnat taqsimoti rivojlanishi
natijasida jahon bozori tarkib topadi. Jahon bozoriga tovar va xizmatlarning xalqaro
harakati sifatida qarash mumkin. Jahon bozori o’zining rivojlanishida bir qator
bosqichlardan o’tadiki, ulardan har biri milliy xo’jalikning xalqaro iqtisodiy
munosabatlarga jalb qilinishining ma’lum darajasi bilan tavsiflanadi. Tovar va
xizmatlarning xalqaro savdosi va jahon bozorining asosiy belgi va xususiyatlarini 27-
mavzuda batafsil ko’rib chiqamiz.
Kapitalning xalqaro harakati – bu kapitalning chet elda joylashtirilishi va
harakatga keltirilishi.
U chet elga quyidagi shakllarda chiqariladi:
- xususiy yoki davlat kapitali shaklida. Kapitalning xalqaro tashkilotlar yo’li bilan
harakati ko’pincha mustaqil shakl sifatida ajratiladi;
- pul va tovar shaklida. Jumladan, kapital chiqarish mashina va uskunalar,
patentlar, nou-xau hamda tovar kreditlari shaklida bo’lishi mumkin;
- qisqa va uzoq muddatli kreditlar shaklida;
- ssuda va tadbirkorlik kapitali shaklida. Ssuda shaklidagi kapital quyilmalar
bo’yicha foiz, tadbirkorlik shaklidagi kapital esa foyda keltiradi. Tadbirkorlik kapitali
to’g’ridan-to’g’ri va portfelli investitsiyalardan iborat bo’ladi.
|
| |
