|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti
Pdf ko'rish
|
| bet | 519/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIQiyosiy ustunlik nazariyasi.
D.Rikardo o’zaro foydali savdo va xalqaro
ixtisoslashuvning ancha umumiy tamoyillarini shakllantirib, A.Smitning qarashlarini
takomillashtirgan holda «qiyosiy ustunlik» nazariyasini ishlab chiqdi. U mazkur
nazariya yordamida, hatto barcha mahsulotlarni ishlab chiqarishda ayrim
mamlakatning mutlaq ustunligi mavjudligida ham o’zaro foydali savdoning nafaqat
mumkinligini, balki zarurligini isbotlab berdi. Bu mamlakat nisbatan past samarali
mahsulotni ishlab chiqarishdan voz kechib, nisbatan yuqori samarali mahsulotni ishlab
chiqarishga o’tish orqali ishlab chiqarish hajmini oshirishi mumkin.
Mazkur nazariyaga ko’ra, mamlakatlar nisbatan past xarajatli mahsulotni ishlab
chiqarishga ixtisoslashuv orqali qo’shimcha ustunlikka ega bo’lishi va mahsulot
umumiy hajmini oshirishlari mumkin. Bunda har bir mamlakatning qandaydir tovar
ishlab chiqarish bo’yicha mutlaq ustunlikka ega bo’lishi, ya’ni uning ishlab chiqarish
xarajatlari xorijda yaratilayotgan shunday tovarlarning xarajatlaridan past bo’lishi
shart emas. D.Rikardoning fikricha, mamlakat o’zida qiyosiy ustunlikka ega bo’lgan
tovarlarni ishlab chiqarishi va chetga sotishi yetarli hisoblanadi.
Qiyosiy ustunlik nazariyasi quyidagi bir qator shartli farazlarga asoslanadi: 1)
unda ikkita mamlakat va ikkita tovar o’zaro taqqoslanadi; 2) ishlab chiqarish
xarajatlari ish haqi ko’rinishida olinadi; 3) mamlakatlar o’rtasidagi ish haqi
darajasidagi farqlar e’tiborga olinmaydi; 4) transport xarajatlari e’tiborga olinmaydi;
5) erkin savdo mavjud deb faraz qilinadi.
Xalqaro savdoda qiyosiy ustunlik tamoyillarining amal qilishini yaqqol tasavvur
qilish uchun quyidagi shartli misolni ko’rib chiqamiz (27.1-jadval).
507
27.1-jadval
Turli mamlakatlarda don va vino ishlab chiqarish xarajatlari
|
| |
