Tashqi savdo aylanmasi 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0Eksport – jami 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0Import – jami: 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 |
sotish uchun xarid qilgan taqdirda reeksport ro’y beradi
Pdf ko'rish
|
| bet | 527/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIBu sahifa navigatsiya:
- Tashqi savdo aylanmasi 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
- Eksport – jami 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
- Import – jami: 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
sotish uchun xarid qilgan taqdirda reeksport ro’y beradi.
Reeksport bilan reimport
uzviy bog’liq.
Reimport iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarni sotib olishni
bildiradi.
27.3-jadval
O’zbekistonda tashqi savdo aylanmasi va uning tarkibi,
foizda
Ko’rsatkichlar
Yillar
2000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Tashqi
savdo
aylanmasi
100,0
100,0 100,0 100,0 100,0
100,0
100,0
100,0
Eksport
52,5
52,4
55,7
56,0
56,9
59,2
63,2
60,7
Import
47,5
47,6
44,3
44,0
43,1
40,8
36,8
39,3
Eksport – jami
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
100,0
100,0
100,0
shu jumladan:
Tovarlar
86,3
84,1
85,6
88,2
87,8
87,9
89,3
89,6
Xizmatlar
13,7
15,9
14,4
11,8
12,2
12,1
10,7
10,4
Import – jami:
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
100,0
100,0
100,0
shu jumladan:
Tovarlar
91,5
89,4
89,8
88,9
89,6
90,9
92,6
89,0
Xizmatlar
8,5
10,6
10,2
11,1
10,4
9,1
7,4
11,0
Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.
513
«Tashqi bozorda kon’yunkturaning yomonlashuviga qaramasdan, 2008 yilda
tashqi savdo aylanmasi 21,4 foizga oshdi, ayni vaqtda tovarlar va xizmatlar eksporti
28,7 foizga ortdi. Natijada tashqi savdo balansida ijobiy saldo hajmi sezilarli darajada
o’sdi. Bu esa ishonchli to’lov balansi va iqtisodiyotimiz barqarorligining muhim
ko’rsatkichi bo’lib xizmat qilmoqda»
133
.
Eng muhimi, eksport hajmining ana shunday o’sishi biz uchun an’anaviy
resurslar bo’lmish paxta tolasi, qimmatbaho metallar va turli xomashyo yetkazib
berish hisobiga emas, balki asosan avtomobillar, neft-kimyo va metall mahsulotlari,
mineral o’g’itlar, ip-kalava va gazlama, trikotaj buyumlar, sim-kabel mahsulotlari,
qurilish materiallari va boshqa shu kabi ko’plab eksport tovarlari hajmi va turlarini
ko’paytirish evaziga ta’minlanmoqda.
Natijada «tashqi savdo tarkibida chuqur ijobiy o’zgarishlar ro’y bermoqda.
Keyingi yillar mobaynida eksport tarkibida raqobatdosh tayyor mahsulot salmog’ining
barqaror o’sish tendentsiyasi va xom ashyo yetkazib beruvchi tarmoqlar mahsulotlari
ulushining kamayib borayotgani yaqqol ko’zga tashlanmoqda. 2008 yilda umumiy
eksport hajmida xom ashyo bo’lmagan tovarlarning ulushi 71 foizdan ziyodni tashkil
etdi. Ayni vaqtda O’zbekiston uchun an’anaviy eksport xom ashyosi bo’lgan paxta
tolasining bu boradagi ulushi 2003 yildagi 20 foizdan 2008 yilda 12 foizga tushdi»
134
.
«Bizning keyingi yillarda eksport sohasida qo’lga kiritgan yutuqlarimiz, avvalo,
mamlakatimiz iqtisodiyotini tubdan tarkibiy o’zgartirish va diversifikatsiya qilish,
qisqa muddatda biz uchun mutlaqo yangi, lokomotiv rolini bajaradigan tarmoqlarni
barpo etish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash
dasturlarini amalga oshirish, zamonaviy bozor infratuzilmasini shakllantirish borasida
o’z vaqtida boshlangan, chuqur o’ylangan va uzoq istiqbolga mo’ljallangan
ishlarimizning natijasidir»
135
.
Eksport va importning harakatida ham multiplikatsiya samarasi mavjud bo’lib, bu
omilni hisobga olish o’ta muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada taniqli iqtisodchi
olimlardan J.Keyns, R.Kan, F.Maxlup, P.Samuelson va boshqalar tashqi savdo
multiplikatori to’g’risidagi nazariy asoslarni yaratishda katta hissa qo’shdilar.
|
| |
