|
Quyidagi jadvalda keyingi yillarda mamlakatimizdagi
Pdf ko'rish
|
| bet | 526/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASI.
Quyidagi jadvalda keyingi yillarda mamlakatimizdagi
eksport va importning tovar
tarkibi to’g’risidagi ma’lumotlar keltirilgan (27.2-jadval).
27.2-jadval
O’zbekistonda eksport va importning tovar tarkibi, foizda
Tovarlar guruhi
Eksport va importning umumiy hajmidagi ulushi, foizda
2005 yil
2006 yil
2007 yil
2008 yil
Eksport
100,0
100,0
100,0
100,0
Paxta tolasi
19,1
17,2
12,5
9,2
Oziq-ovqat
3,8
7,9
8,5
4,4
Kimyo mahsulotlari
5,3
5,6
6,8
5,6
Energetika mahsulotlari
11,5
13,1
20,2
25,2
Qora va rangli metallar
9,2
12,9
11,5
7,0
Mashina va uskunalar
8,4
10,1
10,4
7,5
Xizmatlar
12,2
12,1
10,7
10,4
Boshqalar
30,5
21,1
19,4
30,7
Import
100,0
100,0
100,0
100,0
Oziq-ovqat
7,0
7,7
7,9
8,1
Kimyo mahsulotlari
13,6
13,8
14,8
13,0
Energetika mahsulotlari
2,5
4,2
3,3
2,1
Qora va rangli metallar
10,3
6,7
8,3
6,8
Mashina va uskunalar
43,3
47,0
46,6
53,3
Xizmatlar
10,4
8,4
7,4
5,7
Boshqalar
12,9
12,2
11,7
11,0
Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.
Mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalardagi ishtirokini ifodalovchi bir qator
ko’rsatkichlar ham mavjud. Masalan, tarmoq ishlab chiqarishining xalqaro
ixtisoslashuvi darajasi ko’rsatkichlari sifatida
taqqoslama eksport ixtisoslashuvi
koeffitsienti (TEIK)
hamda
tarmoq ishlab chiqarishidagi eksport bo’yicha
kvotadan
foydalanish mumkin. TEIK quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
m
î
o
E
E
K
/
,
512
bu yerda:
E
o
– mamlakat eksportida tovar (tarmoq tovarlari yig’indisi)ning solishtirma
salmog’i;
E
m
– jahon eksportidagi shu turdagi tovarlarning solishtirma salmog’i.
Agar nisbat birdan katta bo’lsa, bu tarmoq yoki tovarni xalqaro jihatdan
ixtisoslashgan tarmoq yoki tovarlarga kiritish mumkin va aksincha.
Eksport bo’yicha kvota milliy sanoatning tashqi bozor uchun ochiqlik darajasini
ifodalaydi:
YaIM
E
K
e
/
,
bu yerda: E – eksport qiymati.
Eksport buyicha kvotaning ko’payishi ham mamlakatning xalqaro mehnat
taqsimotidagi ishtirokining, ham mahsulot raqobatbardoshligining o’sib borishidan
darak beradi.
Mamlakatdagi aholi jon boshiga to’g’ri keluvchi eksport hajmi uning
iqtisodiyotining «ochiqligi» darajasini ifodalaydi.
Eksport salohiyati (eksport
imkoniyatlari) – mazkur mamlakat tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotning
o’z iqtisodiyoti manfaatlariga putur yetkazmagan holda jahon bozorida sotishi
mumkin bo’lgan qismi.
Tovarlar eksporti va importi summasi tashqi savdo aylanmasi yoki tashqi tovar
aylanmasini tashkil etadi.
Biror bir mamlakat boshqa mamlakatda ishlab
chiqarilgan tovarni o’z iste’moli uchun emas, balki uchinchi mamlakatga qayta
|
| |
