|
Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari
Pdf ko'rish
|
| bet | 524/652 | | Sana | 11.07.2024 | | Hajmi | 8,58 Mb. | | #267370 |
Bog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASI
2. Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari
Hozirgi jahon rivojining xususiyatli belgisi tashqi iqtisodiy aloqalarning, avvalo,
tashqi savdoning tez o’sishi hisoblanadi. Tashqi savdo xalqaro hamkorlikning ishlab
chiqarish, ilmiy-texnika va boshqa shakllari (kadrlarni tayyorlash, turizm va h.k.) bilan
bir qatordagi xalqaro iqtisodiy munosabatlarning muhim shakli hisoblanadi. Barcha
mamlakatlar tashqi savdosi majmui xalqaro savdoni tashkil etadi.
Xalqaro savdo – bu turli davlat milliy xo’jaliklari o’rtasidagi tovar va
xizmatlarning ayirboshlash jarayonidir.
Xalqaro savdo qadimdan mavjud bo’lsada,
faqat XIX asrga kelib, ya’ni deyarli barcha rivojlangan mamlakatlar xalqaro savdo
aloqalarida ishtirok eta boshlashi bilan jahon bozori shakliga kirdi.
Xalqaro savdo tashqi savdo aylanmasi, eksport va import, savdo balansi kabi
ko’rsatkichlar bilan tavsiflanadi.
Eksport – bu tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish bo’lib, bunda mazkur
mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovar mamlakatdan tashqariga chiqariladi.
Eksportning iqtisodiy samaradorligi shu bilan aniqlanadiki, mazkur mamlakat ishlab
chiqarishning milliy xarajatlari jahon xarajatlaridan past bo’lgan mahsulotlarni chetga
chiqaradi. Bunda eksportda olinadigan yutuq hajmi mazkur tovar milliy va jahon
narxlarining nisbatiga, mazkur tovarning xalqaro aylanmasida ishtirok etuvchi
mamlakatlarning mehnat unumdorligiga bog’liq.
Xalqaro savdoda
tovarlarning eksport tarkibi
fan-texnika revolyutsiyasi va
xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi ta’siri ostida o’zgaradi. Hozirgi davrda
xalqaro savdoning eksport tarkibida qayta ishlovchi sanoat mahsulotlari yetakchi
o’ringa ega bo’lib, uning hissasiga jahon tovar ayriboshlashining 3/4 qismi to’g’ri
keladi. Oziq-ovqat, xomashyo va yoqilg’i ulushi faqat 1/4 qismini tashkil qiladi.
|
| |
