YOQILG`I ELEMENTLARI
Nazariy va amaliy ahamiyati jihatidan juda muhim bo`lgan elektr energiya manbai yoqilg`i bo`lgan elementlarda elektr toki oksidlovchi va qaytaruvchilar orasidagi ta`sirlashuvga asoslangan. Bunday elementlar past temperaturada (25-100°C), o`rtacha temperaturada (100— 500°S), yuqori (500—1000°S) va juda yuqori temperatuda (1000°C dan yuqorida) ishlaydigan turlari ma`lum. Past tempurada ishlaydigan vodorod –kislorod yonilg`i elemetida katalizator ta`sirida (tzoa satxi juda katta bo`lgan g`ovakli platina va boshqalar) sodir bo`ladigan elektrod reaksiyalarinin quyidagicha yozish mumkin:
H2(gr) 2H+ 2e
0,5O2(gr) + 2H+ + 2e = H2O(c)
H2(gr) + 0,5O2 = H2O(c)
yoki boshqacha H2 + 2HO-= 2H2O va 0,5O2(gr) + 2H+ + 2e = 2HO-
Bunday elementlarda vodorod o`rnida boshqa qaytaruvchilar (spirtlar, aldegidlar va uglevodorodlar) ishlatilishi mumkin, lekin ula ryuqori temperaturadagina ishlarshi uskunalarning tez ishdan chiqishiga olib keladi, undan tashqari uskunalari massasiga nisbatan olingan EYUK kattaligi H2 – O2 elementnikidan kichikroqdir.
Tiklanadigan homashyo manbai hisobiga ishlaydigan qurilmalar – elektrokimyoviy generatorlar quyidagi soddalashtirilgan tuzilishga ega bo`ladi.(3) rasm. Ularda manfiy electron elektrod sifatida oddiy tabiiy gaz, vodorod, uglerod(II) oksid, generator va is gazlari qaytaruvchi xossaga ega bo`lgan organic moddalar, katodning aktiv qismi sifatida toza yoki havo kislorodi (oksidlovchi) xizmat qiladi.
Xalq xo`jaligi uchun katta ahamiyatga ega bo`lgan shunday jarayonlarni o`rganishda va ularnin egallashda elektrokatalizning muvaffaqiyati, kelajakda neft mahsulotlarining yoqish hisobig ishlaydigan uskunlarning ko`pgina noqulayliklari (foydali ish koeffitsiyentining past bo`lishi va atrof muhitning ifloslantirishi) yoqilg`i elementlarida oson bartaraf etilishiga olib kelishi kuzatiladi.
|
