10
ta’kidlash kerakki, polinoz tolalari oddiy viskoza tolalaridan 1,5
marta qimmatdir.
Paxta tolasini viskoza bilan aralashtirib, ko‘ylakbop, kostumbop,
ichki kiyimbop matolar, flanel, tibbiyot dokasi ishlab chiqarish
mumkin. Paxta va polinoz tolalaridan aralashtirib chit, bo‘z, sochiq;
tukli, ro‘molbop, astarbop matolar ishlab chiqariladi va qo‘llaniladi.
Shuningdek, trikotaj iplari ham olishda ishlatiladi.
Mis-ammiakli tolalar viskoza seulozasining eritmasini ammiakli
mis gidroksil eritmasida shakllantirib olinadi. Bu tolalar ham
yaltiraydi, yaxshi bo‘yaladi va elektrizatsiyalanadi. Kamchiligi:
pishiqligi juda past. Asosan gilam patida ishlatiladi (10–13 cN/teks).
Triatsetat iplari – viskoza tolalaridan pishiqroq (12–16 cN/ teks).
Sintetik tolalar tabiiy manomerlardan sintezlanib, polimerlar
olinadi va fileradan o‘tkazilib uzluksiz tolalar shakllanadi. Sintetik
tolalarga poliamid, poliefir, poliakrilonitril, polivinilxlorid,
polipropilen tolalari kiradi.
Sintetik tolalar olishda past molekulali moddalar (monomer lar):
etilen, atsetilen, fenol va boshqalardan foydalaniladi. Sintetik tolalar
tabiiy tolalardan bir qator afzalliklari bilan ajralib turadi:
– pishiqligi yuqori;
– past gigroskopikligi tez yuviluvchan va kuruvchan qiladi;
– matolar shaklan yaxshi barqarorlikka ega bo‘ladi, kam
g‘ijim lanadi;
– ishqalanishga bardoshliligi yuqori;
– kimyoviy reagentlar ta’siriga barqaror.
Asosiy kamchiligi: mexanik ta’sir natijasida elektrizatsiyalanib
qoladi. Ba’zilari yomon bo‘yaladi va pilling hosil qiladi.
Poliefir tolalarga – lavsan kiradi.
