O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik–iqtisodiyot instituti fizika kafedrasi fizika fanidan ma’ruzalar matni




Download 389,37 Kb.
bet61/86
Sana22.12.2023
Hajmi389,37 Kb.
#126669
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   86
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi q-fayllar.org

tokka o`zgaruvchan tok deyiladi. 
Agar o`ram OO

1
o`q atrofida soat srelkasi bo`yicha o`zgarmas 


ω

burchakli tezlik bilan aylantirilganda ramkaning o`qqa parallel miqdor jihatdan


teng va qarama qarshi yo`nalishda induksiyalangan elektr yurituvchi 
kuchlarning oniy qiymatlarini quyidagi formuladan hisoblash mumkin.
α
υ

ξ
sin

1

l

B
=

U vaqtda butun ramkada hosil bo`lgan induksion EYUK quyidagiga teng


bo`ladi: 
α
υ

ξ
ξ


sin

2
2


1


l

B
=
=

(101)
Agar ramkaning qolgan ikki tomoni D diametrli aylana bo`ylab 


2

D


ω
υ

=
chiziqli tezlikda harakatlanayotganda, o`ramning buralish burchagi quyidagi 


formula bo`yicha ifodalanadi:




t

T

t
π
ω

α
2


=

=
(102) 


Bunda T–o`ramni bir marta to`la aylanashiga ketgan vaqt, 

α
esa



B

va 

υ


vektorlar orasidagi burchak. Burchak


α
ning ifodasini (101) dan (102) ga 

qo`yilsa, o`ramda hosil bo`lgan umumiy induksion EYUK quyidagicha


ifodalanadi: 
α
ω

ξ
sin



DBl
=
yoki


t

T

DBl
π
ω

ξ
2


sin

=
(103) 


Bu erda


B

D,
,
ω

va l lar o`zgarmas bo`lganligi uchun ularning


ko`paytmasini bitta harf


m
ξ
bilan belgilash mumkin, yani 
DBl

m
ω
ξ =

(104)
U holda


t

m
ω
ξ

ξ
sin

=
yoki

t

T

m
π
ξ

ξ
2


sin

=
(105) 



62

Malumki, sinusning maksimal qiymati birga teng bo`ladi. Demak, (105) 
formuladagi

m
ξ
ramka aylangandi unda induksiyalangan EYUK ning maksimal 

qiymatini belgilaidi. Shuning uchun ham



m
ξ
ga EYUKning amplitudasi 

deyiladi.


11–rasm. 

Ramkada hosil bo`lgan induksion EYUK ning sinusoidal o`zgarishi


tasvirlangan. O`zgaruvchan tokning EYUKni ifodolovchi va formulalardagi


ciklik (doiraviy) chastotasi 
ω
va davri T ramkaning burchakli tezligi va 

aylanish davriga mos keladi.


O`zgaruvchan tokning chastotasi deb, vaqt birligi ichidagi davriy 

o`zgarishlar soniga teng bo`lgan fizik kattalikka aytilib, u davrning teskari


ifodasiga teng, yani 


T
1
=

υ
bo`lganligi uchun (105) formulani quyidagicha 


yozish mumkin:


t

m
πυ
ξ

ξ
2


sin

=
(106) 





Download 389,37 Kb.
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   86




Download 389,37 Kb.
Bosh sahifa
Aloqalar
    Bosh sahifa
Dərs
Mühazirə
Qaydalar
Referat
Xülasə
Yazı


O’zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik–iqtisodiyot instituti fizika kafedrasi fizika fanidan ma’ruzalar matni

Download 389,37 Kb.