435
Yoki, oddiy soʻzlar bilan aytganda, “haddan ziyod pullar haddan kam
tovarlarni ovlaydi”. Talab inflyatsiyasini
keltirib chiqaruvchi asosiy
sabablar aholining ish bilan toʻliq bandligi va ish haqining oshib borishi
hisoblanadi. Demak, inflyatsiya talab, taklif, ish bilan bandlik, baho,
ishlab chiqarish sur’atlari kabi koʻpgina omillarga bogʻliq.
Iqtisod pasayish holatida boʻlganda
mamlakatda jami talab oshsa,
ishlab chiqarish hajmi koʻpayadi, ishsizlik kamayadi, baho darajasi esa
deyarli
oʻzgarmaydi yoki kam miqdorda oʻzgaradi. Baho
oʻzgarmasligining sababi shundaki, katta hajmdagi boʻsh turgan mehnat
va xomashyo resurlarini shu oʻzgarmas bahoda ishga
tushirish mumkin
boʻladi. Chunki, ishsiz yurgan kishi ish haqini oshirishni talab qilmaydi,
uning uchun ishga yollanishning oʻzi kifoya hamda qoʻshimcha stanok
sotib olishga hojat yoʻq.
Bundan tashqari, baho ishchi kuchini toʻla
ish bilan bandligiga
erishishdan oldin ham oshishi mumkin. Ya’ni, ba’zi sanoat
korxonalarida boʻsh turgan resurs va zaxiralarni ishlab chiqarishga
ertaroq toʻliq
jalb qilinadi, natijada ular talabning oʻsishiga mos ishlab
chiqarishga, taklifga erisha olmaydi. Talab, taklifdan koʻpayib ketadi,
natijada baho yana osha boshlaydi.
