Ma'lumotlarni kiritish va chiqarish operatorlari

89 
Aytaylik, A, B, C o‗zgaruvchilarga dastur bajarilishi davomida quyidagi 
qiymatlarni berish kerak bo‗lsin: A=15, B=11, S=2.3. 
Operator READ(A,B,C) ko‗rinishiga ega bo‗lib, sonlar qiymatlarini dastur 
bajarilishi davomida quyidagicha kiritish mumkin: 
5 17 6.2 [Enter]. 
Agar o‗zgaruvchi REAL toifada aniqlangan bo‗lsa, uning qiymatini butun son 
yoki haqiqiy son ko‗rinishida kiritiladi. Kompyuterning o‗zi butun sonni haqiqiy 
songa o‗tkazib oladi. 
Masalan: 
VAR A, B:REAL; 
READ (A, B) operatorining ishlatilishi natijasida 4 va 5 sonlarini probel (bo‗sh 
joy) orqali kiritish mumkin. 
2) READLN - bu operator kiritish jarayonida bo‗sh qator qoldiradi; 
3) READLN( al,a2,...,an); 
- operatorning bajarilishida avval al,a2,...,an ga qiymat kiritilib, so‗ng keyingi 
satrga o‗tiladi. Bu operator oldingi ikki operatorga teng kuchlidir. 
KOMPYUTER xotirasidagi ma'lumotlarni displey ekraniga chiqarish operatori - 
WRITE dir. Operator quyidagi bir nechta ko‗rinishlarda ishlatilishi mumkin: 
1) WRITE( al,a2,..., an); 
bunda al,a2,...,an oddiy o‗zgaruvchilar, o‗zgarmaslar yoki ifodalar bo‗lishi 
mumkin va ular standart OUTPUT protsedura fayliga chiqariladi. 
Masalan: 
WRITE( 'B ning qiymati =', B) operatori displey ekraniga: 
B ning qiymati = va undan so‗ng B o‗zgaruvchining qiymatini chiqaradi. 
WRITE operatorida butun va haqiqiy sonlarni ma'lum formatda chiqarish 
mumkin. Bu format ikki nuqta orqali o‗zgaruvchidan so‗ng ko‗rsatiladi. 
Masalan: 
WRITE(Y:4:2); operatori bilan Y ning qiymatini chiqarishda, Y ning hamma 
qiymatini chiqarish uchun 4 ta xona ajratilishi, ulardan ikkitasi kasr qismi uzunligini 

90 
anglatadi (bunda sonning butun va kasr qismini ajratuvchi vergul (nuqta) ham 
hisobga olinishi zarur). 
Butun sonlarni chiqarishda kasr qismi formati ko‗rsatilmaydi. 
Aytaylik, N=111 butun sonli qiymatni chiqarish kerak bo‗lsin. Chiqarish 
operatori buning uchun quyidagi ko‗rinishda bo‗lishi mumkin: 
WRITE ('N=', N:3) 
Paskal tilida boshqa chiqarish operatorlari ham ishlatiladi.
2) Parametrlarsiz chiqarish operatori 
WRITELN - displey ekranida yangi satrga o‗tishni ta'minlaydi. 
3) WRITELN(al,a2,...,an); 
- chiqarish operatori oldin al,a2,...,an larning qiymatlarini chiqaradi, so‗ng yangi 
qatorga o‗tishni ta'minlaydi. Shunday qilib, bu ham quyidagi ikki operatorga 
ekvivalent: 
WRITE( al,a2,...,an); WRITELN; 
Quyida oddiy masalalarni dasturlash namunalari ko‗rsatilgan. 

Download 1,08 Mb.