O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

Download 1,08 Mb. Pdf ko'rish
bet	50/71
Sana	22.12.2023
Hajmi	1,08 Mb.
	#127027

1 ... 46 47 48 49 50 51 52 53 ... 71

Bog'liq
Algoritmlashtirish va dasturlash asoslari
Boshlangich, takliflar, Ernazarova Nargiza, 1271-1275, informatika fanini oqitishda innovatsion uslublarni ishlab chiqish va ularni dars jarayoniga tadbiq etish, 3-Mavzu Kaykovusning “Qobusnoma” asari va juvonmardlik tarbiyas, 1337-Текст статьи-3522-1-10-20221015, Doc2, HISOBOT (2)

Boshqarish operatorlari
8.2. O‘zlashtirish operatori

8.1. Paskal tilidagi operatorlar
Funktsional vazifalari bo‗yicha Paskal tilidagi operatorlar quyidagi guruhlarga
bo‗linadi: o‗zlashtirish, kiritish-chiqarish, boshqarish.
O‘zlashtirish operatorlari - dasturda o‗zgaruvchilarga ma'lum qiymatlarni
o‗zlashtirish uchun ishlatiladi.
Kiritish-chiqarish operatorlari - tezkor xotiraga boshlang‗ich ma'lumotlarni
kiritadilar va yozuvga chiqaruvchi qurilmalarga hisoblashlar natijasini chiqaradilar.
Boshqarish operatorlari - dastur operatorlarini ketma-ket bajarilishini tashkil
etadi.
Paskal tilida yozilgan dastur to‗g‗ridan-to‗gri kompyuterga emas, balki biror
bajaruvchiga mo‗ljallanganki, unga qanday toifadagi qiymatlar bilan ishlay olishi va
qo‗shimcha ko‗rsatmalarsiz qanday amallarni bajara olishi belgilab berilgan bo‗lishi
kerak.
U yoki bu masalani yechish uchun kattaliklar ustida bajarilishi kerak bo‗lgan
amallarni ko‗rsatish uchun algoritmik tilda operator tushunchasi xizmat qiladi.
Dasturdagi har bir operator ma'lumotlarga ishlov berishning mustaqil, mantiqan
tugallangan bosqichini ifodalaydi. Paskalda operatorlarning 8 ta turi ko‗zda tutilgan.
Har qanday masalani yechish aniq qoidalar bo‗yicha, berilgan kattaliklardan boshqa
kattaliklarni keltirib chiqarish jarayonidan iboratdir.
Ko‗p oddiy algoritmlarni dasturlashtirishda asosan o‗zlashtirish, kiritish-
chiqarish operatorlaridan foydalaniladi.
8.2. O‘zlashtirish operatori
Masalani yechish jarayoni qator bajariluvchi bosqichlarga bo‗linib ketadi. Bu
bosqichlarning har birida ma'lum qiymatlar bo‗yicha yangi qiymatlar hisoblanadi.

88
Yangi qiymatlarni hisoblash uchun ifoda tushunchasi xizmat qiladi, har bir ifoda
bitta qiymatni hisoblash qoidasini belgilaydi. Hisoblangan qiymatni hisoblash
jarayonining keyingi bosqichida foydalanish uchun eslab qolish zarur, bunday eslab
qolish hisoblangan qiymatni ma'lum o‗zgaruvchiga o‗zlashtirish yo‗li bilan amalga
oshiriladi.
Bunday amalni bajarish, asosiy operatorlardan biri hisoblanuvchi qiymat berish,
ya'ni o‗zlashtirish operatori bilan bajariladi.
O‗zlashtirish operatorining bajarilishida «:=» belgisining o‗ng tomonidagi
ifodaning qiymati hisoblanib, belgining chap tomonidagi o‗zgaruvchi tomonidan
o‗zlashtiriladi.
Shunday qilib, o‗zlashtirish operatori mustaqil mantiqiy tugallangan hisoblash
jarayonini ifodalaydi: o‗zlashtirish operatori bajarilishi natijasida ma'lum
o‗zgaruvchilar keyingi bosqichlarda ishlatilishi mumkin bo‗lgan yangi joriy qiymatni
qabul qiladi.
Masalan:
A:=10; T:=2; H:=4.4;

Download 1,08 Mb.

1 ... 46 47 48 49 50 51 52 53 ... 71

Download 1,08 Mb.

Pdf ko'rish