12
chiqarish rentabelligini ta’minlash, muhandislik - texnik
imkoniyatlarni inobatga olgan holda sotuv imkoniyatlarini
belgilashdan boshlanadi. Boshqacha qilib aytganda, marketing
sohasidagi qarorlar ishlab chiqarish va kapital qo‘yilmalar bilan
bog‘liqdir.
Meffert X.
Marketingning zamonaviy, umumlashtirilgan va keng ma’nodagi
talqini marketingni ayirboshlash
jarayonidagi ikki shaxs
o‘rtasidagi kelishuvga o‘xshatilishidir.
Marketing – bukorxonalarni bozorga yo‘naltirilgan holda
boshqarish, rejalashtirish, muvofiqlashtirish hamda nazorat
qilishdir.
Rayon U.
Marketing iste’molchini o‘rganish orqali tovar va xizmatlarni
yaratish, ular xohishini qondirish va talabni keng aytirishdir.
Levit T.
Marketingni tovar sotish bilan o‘xshatish mumkin emas. Savdo
funksiyasi ishlab chiqarilgan mahsulotni sotishdan iborat bo‘lsa,
marketingning vazifasi - bozorga iste’molchi ehtiyoj sezgan tovar
va xizmatni olib chiqishdan iborat.
Kulakov S.N.
Zamonaviy marketingning mohiyati xaridorning talabini korxona
daromadiga aylantirishdan iborat bo‘lgan tadbirkorlik faoliyatidir.
Rossiyada marketingning evolyutsion
rivojlanishi bir necha bos-
qichda amalga oshirildi.
3
1-bosqich. 1970-yildan boshlab marketing haqida ilk ilmiy maqolalar
paydo bo‘la boshladi. G. Abramishvili, V. Voyna, N. Gerchikova, A.
Goryachev, V. Demidova, P. Zavyalov, K. Kostyuxin, I. Kretov, B. Solov-
yov, Yu.Trusov va boshqalar Rossiyada marketing
nazariyasi va amaliyotini
shakllantira boshladilar.
2-bosqich. 1980-yillarning o‘rtalari va 1990-yillarga to‘g‘ri kelib, bu
davrda marketolog olimlar qatori kengaydi. A.Braverman, I.Gerchikova,
E.Golubkov, N.Kapustin, I.Kretov, N.Moiseyeva, R.Nozdrev, A.Porshnev va
boshqalar bozor sharoitida marketingning ahamiyatini uni firmalar
faoliyatiga qo‘llash samarasini o‘z ilmiy ishlarida o‘rgandilar.
3-bosqich. 1990-yillar o‘rtalari va hozirga qadar hisoblanib, bu davr
marketingning barcha sohalarga tatbiq etilishi bilan xarakterlanadi. Oliy
ta’lim muassasalarida marketing kafedralari tashkil qilinib, marketing
bo‘yicha mutaxassislar tayyorlana boshlandi. Yirik kompaniya va
firmalar faoliyati marketingsiz amalga
oshirilmaydi, chunki bozor
sharoitida iste’molchi talab va ehtiyojlarini qondirish, so‘ngra daromad
yoki foydani o‘ylash bozor talablaridan biriga aylandi. Raqobatning
vujudga kelishi tufayli tovar va xizmat turlarini ishlab chiqaruvchilar
tomonidan iste’molchini o‘ziga jalb qilishda faollik korxona
samarasining muhim omiliga aylandi. Bu davrda
nazariya va amaliyotga
3
Г.Л.Багиев,В.M.Taрасевич. Маркетинг.4-eизд.-СПб., “Питер” 2012 г.
13
yangicha qarash va yondashuvlarning paydo bo‘lishida bir qator rus
olimlari ma’lum hissa qo‘shdilar. G. Azoyev, G. Bagiyev, D. Barkan,
I. Berezin, A. Goltsev, O. Dmitriyev, V. Domnin, A.Yegorov, B.
Zamyatin, A. Pankruxin,E. Popov, M.Sokolova va boshqalar shular
jumlasidandir.
1.2- jadval
