72
- Monogam oila bir erkak va bir ayol orasida bo‗lib, u otalikni tan
olish va oila mulkiga egalik qilishga asoslanadi.
Monogam oila eski
urug‗chilik tuzumining yemirilib, yangi kishilik hamjamiyatlarining
vujudga kelishi bilan bog‗liq.
Oilaning vazifasi uning strukturasi bilan uzviy bog‗langan. Oila
funksiyasi sotsiolog M.S.Matskovskiy tomonidan ishlab chiqilgan
bo‗lib, ularga quyidagilar kiritilgan:
1) reproduktiv (nasl qoldirish)
funksiya;
2) tarbiya funksiyasi;
3) xo‗jalik-maishiy funksiya;
4) iqtisodiy funksiya;
5) birlamchi ijtimoiy nazorat funksiyasi;
6) ma‘naviy munosabat va aloqalar funksiyasi;
7)
ijtimoiy maqomiy funksiya;
8) hordiq chiqarish funksiyasi;
9) emotsional funksiya.
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi oilaning jamiyat ta-
raqqiyotidaga, ma‘naviy barkamol va jismonan sog‗lom avlodni tarbi-
yalashdagi katta ahamiyatini hisobga olib, oilaga daxldor boy hamda
chuqur mazmunli milliy an‘analarni asrash maqsadida 1998-yil 2-fev-
ralda «Oila» Respublika ilmiy-amaliy markazini tuzish to‗g‗risida
qaror qabul qildi.
Markaz O‗zbekiston Respublikasi Xotin-qizlar qo‗mitasi
huzurida
Toshkent Davlat universiteti va Toshkent Davlat pedagogika univer-
sitetining oila muammolarini o‗rganish bo‗yicha laboratoriyalari negi-
zida tuzilgan.
«Oila» markazining faoliyati quyidagi asosiy yo‗nalishlar bilan bel-
gilangan:
– boy milliy an‘analarni, milliy qadriyatlar asoslarini,
ajdodlari-
mizning oila va jamiyat, oila va mahalla bilan bog‗liq merosini o‗rga-
nish hamda tarqatish;
– umuminsoniy qadriyatlarning milliy oilaviy tarbiyadagi rolini
oshirish va ularning oilada uyg‗unlashuvini ta‘minlash;
– oilaning pedagogik, psixologik,
ijtimoiy-psixologik, etnopeda-
gogik, etnopsixologik muammolarini o‗rganish, shuningdek, ularni ri-
vojlantirish bo‗yicha takliflar va tavsiyalarni tayyorlash;
– oilaning
ijtimoiy-iqtisodiy holatini, uning demografik xususi-
yatlarini ilmiy jihatdan tadqiq etish;
– oila, ayollar va bolalarning ijtimoiy-iqtisodiy maqomini aks ettiruv-
73
chi statistika axborotini to‗plash va umumlashtirish;
– oilani rejalashtirishni, uning sog‗lig‗i tibbiy-biologik asoslarini ilmiy-
amaliy jihatdan tadqiq etish, uslubiy tavsiyalarni ishlab chiqish va ularni
amaliyotga joriy etish;
– yoshlarni oila hayotiga tayyorlashni yaxshilash uchun nikoh saroy-
lari va salomatlik markazlari huzurida maxsus o‗quv-tarbiya kurslari tash-
kil etish;
– oilaning huquqiy bilimlarini tubdan oshirish va uni muhofaza qilish
bo‗yicha ilmiy-amaliy faoliyat olib borish;
– bolaning oiladagi qonuniy huquqlari va manfaatlarini muhofaza qi-
lish, ota-onalarning bolalar sog‗lig‗ini mustahkamlash va ularni maktabga
tayyorlash mas‘uliyatini oshirishdagi faoliyatini takomillashtirish bo‗yicha
ilmiy-uslubiy tavsiyalar ishlab chiqish;
– ma‘naviyat, madaniyat va maorifni yanada
rivojlantirish orqali oi-
lada uyg‗un kamol topgan avlodni tarbiyalashning samarali, maqbul
usullarini ishlab chiqish;
– oila va jamiyat muammolari hamda ularni hal etish bo‗yicha o‗quv-
uslubiy qo‗llanmalar, ilmiy-ommabop risolalar yaratish;
– oila va jamiyat muammolari bo‗yicha xalqaro aloqalarni o‗rnatish.
