104
tirish uchun maqsad strategiyasini tanlagan bo‗lsa, ushbu oxirgi qarashda
ishtirokchilar birdamligi birinchi o‗ringa chiqadi. Ishtirokchilar o‗zaro
moddiy va axborot resurslarini almashib, olingan daromadni o‗rtada bo‗la-
dilar. Yangi koalitsiyaning daromadi ikki subyektlar
daromadining oddiy
yig‗indisi bo‗lib qolmaydi, balki yangi birlashmaning xususiyatlari hiso-
biga yanada katta bo‗ladi. Bu esa
emerjent samarasi deyiladi.
Mazkur optimallik prinsipida daromadni taqsimlashda bir qator shart-
larga rioya qilish talab qilinadi:
– har bir ishtirokchi daromad taqsimotida mustaqil faoliyat yuritganda
oladigan daromadidan kam ulush olmasligi kerak;
– birlashma daromadlari ishtirokchilar orasida qoldiqsiz taqsimlanadi
(Paretoga ko‗ra optimallik).
Bu talablarning mohiyati shundaki, biron-bir subyekt uchun individual
ratsionallik prinsipi bajarilmasa, uning bunday
taqsimotda ishtirok eti-
shiga hojat qolmaydi. Agar Paretoga ko‗ra optimallik bajarilmasa, u qan-
daydir yashirin imkoniyatlar borligidan dalolat beradi.
Shuni aytib o‗tish kerakki, amalda, ko‗pincha, taqsimotga keng ma‘-
noda qarash kerak, ya‘ni taqsimotning konkret variantini tanlash uchun
qo‗shimcha tahlillarga e‘tibor qaratish lozim.
Birgalikda qaror qabul qilish bundan avvalgi prinsiplarga qaraganda
ancha yuqori darajadadir.
Markaz hududlar bilan axborot, moliyaviy va
boshqa resurslarni hamda hamkorlikda qaror qabul qilishni muvofiq-
lashtirolsa, emerjent samarasini olish imkoniyatlari paydo bo‗ladi. Afsuski,
ko‗pincha xudbinlik va separatistik tendensiyalar oqilona fikr yuritishdan
ustun turadi, bunda hududiy boshqarishning ijtimoiy
texnologiyalari mu-
him rol o‗ynaydi.
Xulosa qilib aytganda, ko‗rib chiqilgan muammo aspektida ijtimoiy
texnologiya deganda, barcha hududlar manfaatlarini hisobga olgan holda
federal dasturni amalga oshirishga qaratilgan
usullar va marosimlar maj-
muyi tushuniladi.
Iqtisodiy munosabatlar sohasida ijtimoiy texnologiyaga federal, hudu-
diy va mahalliy budjet tomonidan yig‗ilgan soliqlarni taqsimlashni misol
qilishimiz mumkin. Ma‘lumki, hududiy va mahalliy budjet hisobiga katta
foizda mablag‗ ajratilishi soliq yig‗ishni rag‗batlantiradi, aksincha, mar-
kazning tushumni o‗zlashtirishi hududlarning daromadni yashirishiga, oqi-
batda, federal budjetdagi kamomadga sabab bo‗ladi.
