Xalqaro kapitallar migratsiyasida to’g’ri va portfel investitsiyalar salmog’ining




Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/72
Sana15.12.2023
Hajmi1,26 Mb.
#119750
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   72
Bog'liq
jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar

Xalqaro kapitallar migratsiyasida to’g’ri va portfel investitsiyalar salmog’ining 
oshishi. 
 
Xalqaro investitsiyalar turlari orasida eng ko’p qo’llanadiganva salmog’i jihatidan
yuqori mavkega ega investitsion tovarlarni asosan ikki turga ajratadilar: 1. to’g’ri 
investitsiyalar; 2. potfel investitsiyalar. To’g’ri yoki strategik investitsiyalar - bu kiritilgan 
investitsiyalarning ko’pincha 50% dan ortigiga ega bo’lgan investorlar hissasi hisoblanadi, bu 
investorlarni asosan tirik biznes qiziq-tiradi va ular korxonani boshqara olish imkoniyatiga 
ham ega bo’ladilar.Bunday investitsion tashkilotlarga DAEWOO,COCA-COLA firmalarini 
misoli qilish mumkin. Moliyaviy yoki portfel’ investitsiyalar esa asosan 10 foizdan ko’proq 
investitsion qo’yilmalar egasi bo’lgan tashkilot yoki firmalardir. Bunday investorlar korxonani 
boshqarishdan manfaatdor bo’lmaydilar va faqat korxona investitsiyani foydalanishdan 
keladigan foydaga sherik bo’lishni istaydilar. Xorijiy to’g’ri investitsiyalardan foydalanishning 
o’sishining kuchayishiga sabab 3 masala bo’yicha qiziqishning kuchligigidadir: 1-masala. 
Investitsiyalar milliy, iqtisodiy, siyosiy va ijti-moiy maqsadlarga erishishda qanday okibatlarga 
olib keladi? 2-masala. Firma to’g’ri investitsiyalardan ko’ra samaralirok bo’lgan, masalan, 
litsenziyalash kabi, xorijda harakat qilish shakllarini tanlasa ham bo’ladimi? 3-masala. 
Firma tanlagan xorij davlatidagi operatsiyalarni amalga oshiradigan investitsiyalar strukturasi 
qanday bo’lishi kerak? To’g’ri investitsiyalar nazorat qilsa bo’ladigan investitsiyalarturi 
hisoblanadi. To’g’ri investitsiyalar odatda hech bo’lmaganda 10% yoki hech bo’lmaganda 25 
% mulk hissadori bo’lishni ko’zda to’tadi. Portfel investitsiyalarni qo’llaganda xorijiy 


 
32 
investorlar ko’pincha turlicha strategik holatlarni tanlaydilar. Ular foydali ishga pul kiritishlari, 
dividend olishlari va bir necha yildan so’ng o’z hissalarini sotishlari mumkin. Yoki o’z
vositalarini uzoq muddatga mo’ljallangan yirik masshtabli ishlarga jalb etishlari mumkin.
Bunga misol qilib AMRO Bank ni olish mumkin. Umuman investitsiyalarni shakl jihatdan 
ikki turga ajratish mumkin: moliyaviy investitsiyalar va asbob-uskunalar yoki xom ashyo
ko’rinishidagi investitsiyalar. Investorlarni klassifikatsiyalashdan tashqari biznesning o’zini 
ham klassifikatsiyalash mumkin. 200 ming dollardan million dollargacha bo’lgan
investitsion vositalar jalb qilingan biznes kichik biznesga taalluqli hisoblanadi va ular guruxiga 
kichik va xususiy korxonalar mansub. Bunday investitsion davturlarni ta`minlash bilan asosan
Milliy Bank, Biznes fond, Tadbirkorlar va ishlab chiqaruvchilar palatasi shug’ullanadilar. 5 
million dollarga so’mmani tashkil etuvchi investitsiyalar o’rtabiznesga taalluqli hisoblanadi. Bu
investitsiyalarga ko’pincha o’rtacha masshtabdagi korxonalar mansub bo’ladi. Bunday 
investorlarni izlashda yordamchilar bo’lib Savdo palatasi va xorijiy investitsiyalar bo’yicha 
Agentlik faoliyat yuritadi. 10 million dollar va undan ko’p miqdordagi investitsiyalarnijalb 
qiluvchi korxonalar yirik biznesga taalluqli hisoblanadi. Bunday loyihalarni tasdiqlash bilan 
O’zbekiston Vazirlar maxkamasi shug’ullanadi. Bunday masshtabdagi korxonalarga COCA-
COLA, DAEWOO firmalarini mansub deb hisoblash mumkin. To’g’ri investitsiyalarni
foydalanish asosida ko’pincha bir necha davlatlar o’rtasida qo’shma korxonalar tuziladi va
ular faoliyati qo’shilgan hissa doirasida amal qiladi. 

Download 1,26 Mb.
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   72




Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Xalqaro kapitallar migratsiyasida to’g’ri va portfel investitsiyalar salmog’ining

Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish