Eron Islom Respublikasi rivojlanayotgan mamlakatlarning vakili sifatida




Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/72
Sana15.12.2023
Hajmi1,26 Mb.
#119750
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   72
Bog'liq
jahon iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar

Eron Islom Respublikasi rivojlanayotgan mamlakatlarning vakili sifatida. 
Eronning nihoyatda boy tabiiy qazilmalari va strategik qulay joylashuvi tufayli, unga 
Buyuk Biritaniya keyinchalik AQShning diqqat e’tiborini o’ziga jalb etdi. Bu mamlakat tarixida 
Iroq bilan bo’lgan uzoq muddatli (1980-1988y) urushni alohida ta’kidlab o’tish kerak, urush 
yo’liga 13-14 mlrd dollar xarajatni talab etdi, oqibatda davlat iqtisodiyotiga katta talofat 
etkazildi. Eron agrar-industrial davlat bo’lib, uning iqtisodiyotida neftni qazib olish va qayta 
ishlash soni muhim o’rinni egallaydi. 
Eronning tashqi savdo aylanmasi 45 mlrd dollar atrofida, kamomadi 5 mlrd dollar, 
ya`ni passiv savdo, eksport importdan kamrok. Asosiy savdo sheriklari GFR, Yaponiya, Italiya 
va boshqa iqtisodiy rivojlangan mamlakatlardir, ularga savdo aylanmasining 75 % to’g’ri keladi. 
Neftdan tashqari ayrim sanoat tovarlari va qishloq xo’jalik mahsulotlari, gilamlar eksport 
qilinadi, importda esa 30 % esa oziq-ovqat, 50 % mashina, asbob-uskuna va sanoat uchun xom-
ashyoga to’g’ri keladi. 
Eron Islom Respublikasi EKO - iqtisodiy hamjamiyat tashkilotiga a`zo, o’nga 
O’zbekiston ham a`zo bo’lgan. Ulardan tashqari bu tashkilotga Turkiya, Pokiston, Afgoniston, 
Ozarbayjon, Markaziy Osiyo davlatlari kiradi. Tashkilot nisbatan yosh bo’lib, iqtisodiy 
integratsiya borasida dastlabki qadamlar qo’yilgan. Muhim qadam bo’lib, Tajan-Seraxs-
Mashxad temir yo’lining qurilishini keltirish mumkin. 
 
 
 
 
Lotin amerikasi davlatlari iqtisodiy taraqqiyoti tavsifi. 
Lotin Amerikasi - Shimoliy Afrikaning janubiy qismida, Rio-Grandedel-Norte 
daryosidan Janubda va Janubiy Ameriqada joylashgan mamlakatlarning umumiy nomi. 
Umumiy maydoni- 21 mln kv km. 
Aholi soni- 410 mln dan ortiq. 
Lotin amerikasida 44 ta davlat va bir qancha mustamlaka erlar mavjud. Kubadan tashqari 
barcha davlatlari kapitalistik rivojlanish yo’liga kirgan. Lotin Amerikasi - dunyodagi eng boy 
regionlardan biri bo’lib, katta tabiiy boyliklarga ega. 


 
52 
Dunyoda qazib chiqariladigan boksitning 30 foizi, mis, qalay, qo’rg’oshin, rux, temir, 
marganets, volframning 15 foizi Lotin Amerikasiga to’g’ri keladi. 
Lotin Amerikasida dunyodagi sanoat mahsulotning 4,5 foizi, elektroenergiyaning 4 % 
ishlab chiqariladi. 
Aholisining 3\5 qismi qishloq xo`jaligida band. Lotin Amerikasini Tinch okeani bilan 
atlantika Okeani o’rab olgan. Rivojlanish asosan AQSh kapitali hisobiga bo’lmoqda. Absolyut 
miqdorlar bo’yicha dunyodagi 40 ta yirik davlatlar ichida Braziliya 11-o’rinda, Meksika 20-
o’rinda, Argentina 38 - o’rinda turadi. 
Lotin Amerikasidagi asosiy davlatlar ishlab chiqarish bo’yicha o’rta va qoloq 
mamlakatlar qatoriga kiradi va yiliga 1-10 ming dollarni tashkil etadi. 
Transmilliy korporatsiyalari bo’lgan va xalqaro moliya va bank tizimi kuchli bo’lgan 
davlatlar qatoriga Panamani qo’shsa bo’ladi. 
Iqtisodiyotning o’sish sur`atlari o’rtacha 2 - 4,2 % atrofida. 
2 ta davlat - Venesuela va ekvator OPEK xalqaro tashkilotiga a`zo, chunki bu 
davlatlarda neft qazib chiqarish va uni eksport qilish iqtisodiyotda muhim o’rinni egallaydi. Shu 
bilan birga, Lotin Amerikasi davlatlarining barchasi 1945 yilda tuzilgan Amerika davlatlari 
tashkilotlari, LAAI va LAES iqtisodiy birlashmalarga a`zo. 
Region tashqi savdosining 3\4 qismiga yaqini AQSh ga to’g’ri keladi. eksport 
yuklarining anchagina qismi Buyuk Britaniya, Frantsiya, Germaniya, shuningdek, Yaponiyaga 
jo’natiladi. Lotin Amerikasi davlatlari savdo balansi passivdir, ya`ni import eksportdan ko’p 
miqdorni tashkil etadi. 

Download 1,26 Mb.
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   72




Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Eron Islom Respublikasi rivojlanayotgan mamlakatlarning vakili sifatida

Download 1,26 Mb.
Pdf ko'rish