|
O'zbekiston respublikasi oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi
|
| bet | 23/24 | | Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #159055 |
Bog'liq OMKT (Amaliy mashg\'ulot)2. Xlor olefinlar olish. Ishqor bilan degidroxlorlash orkali 1,1,2- trixloretandan vinilidenxlorid va 1,3- butadiendan 1,2-dixlorbuten-3 orkali xlorpropen sintez kilinadi:
2СН2Cl-СНCl2+Са(ОH)22CH2=СCl2+СаCl2+ 2Н2О
a-oksidlar olish. Xlorgidrinlarni ishkor bilan degidroxlorlash orkali a-oksidlar sintez kilinadi; masalan propilenoksid, etixlorgidrin, bis (xlormetil) oksasiklobutan.
Xlorgidrinni Ca(OH)2 bilan degidroxlorlansa propilenoksid xosil bo`ladi:
Gidropropilen (suyuqlik, Tkay=33,90C), sanoatda katta mikdorda olinadi va propilenglikol ishlab chikarishda qo`llaniladi (НОСН2-СНОН-СН3), shuningdek ionogen SFM, pestitsidlar sifatida (ozik ovkat maxsulotlarini konservalashda) qo`llaniladi.
Epixlorgidrin СН2-СН-СН2Cl (suyuqlik, Tkay=1170C), dixlorgidrin glitserinni ishkor bilan degidroxlorlash natijasida epixlorgidrin olinadi:
Epixlorgidrin epoksid polimerlari olishda qo`llaniladi (epixlorgidrinni bisfenollar bilan polkondensasiyalashda). Bu polimerlar yuqori adgeziya xususiyatiga va xaroratga chidamli bo`ladi.
Bis (xlormetil) oksasiklobutan - monomer bo`lib, u trixlorgidrin penta eritritni ishkorli degidroxlorlash orkali sintez kilinadi:
3. Ishqor bilan gidrolizlash usuli bilan spirtlar ishlab chikarish. Spirtlar olishda xlorli birikmalar NaCO3 yordamida ortiqcha olingan suv muxitida gidroliz kilinadi: Xlorli xosilalarning reaksiyaga kirishishqobiliyatiga qarab gidroliz jarayoni 120-1250C dan (allilxlorid gidrolizi) 300-3500C gacha (xlorbenzol gidrolizi) temperaturada olib boriladi. Bosim 0,5-1,0 dan 10 MPa boshladi.
Allil spirt olish reaksiyasi:
2СН2=СН-СН2Cl+Nа2СО3®2СН2=СН-СН2ОН+2NаCl+СО2
Allil spirti СН2СН-СН2ОН suyuqlik bshlib, Tkay = 96,20C ftal, fosfor va boshqa kislotalarning allil efirlari ishlab chikarishda qo`llaniladi, allil spirt glitserin olishda oralik modda sifatida qshllaniladi. Allil xloridni katalizator ishtrokida (bir valentli miss xlorid) suv bilan gidrolizlash orqali xam allil olish mumkin:
Gidroliz jarayoni 2,0-2,5% li xlorid kislotada olib boriladi. Oraliq diallil efir va propan al’degid xosil bshladi.
Jarayon texnologiya. Gidrolizlovchi agentlar sifatida 5-10%li Na2CO3 yoki NaOH eritmasi qshllaniladi.
Epixlorgidrinni suv bilan Na2CO3 yordamida katalizlash orqali glitserin olish mumkin:
Glitserin-siropsimon shirin mazali suyuqlik (Tqay=2900C). Uni gliftal polimerlari olishda (ftal angidridi bilan polikondensasiya reaksiyalari yordamida) keng qshllaniladi, shuningdek, undan kosmetik va medetsina preparatlari olinadi.
Glitserin tabiatda murakkab efir kshrinishda turli xayvonlar va shsimliklar moylari tarkibida bshladi. Ularning gidrolizlanishi orqali sovun va glitserin olish usuli xozirgi vaqtga qadar glitserin olishda asosiy usul xisoblanadi:
Sintetik glitserin olish usuli 1948 yili sanoatga tatbi= kilinadi. Bunda propilendan allilxlorid, dixloridrin glitserin, epixloridrin va undan sintetik glitserin olinadi.
|
| |
