|
O'zbekiston respublikasi oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi
|
| bet | 20/24 | | Sana | 19.02.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #159055 |
Bog'liq OMKT (Amaliy mashg\'ulot)Xlor metan CH3Cl (atmosfera bosimida gaz, Tkond-23,70C). Dimetildixlorsilan (CH3)2 SiCl2, metilmerkaptan (CH3SH) olishda metillovchi agent sifatida qo`llaniladi.
Metilenxlorid (dixlormetan) CH2Cl2 (suyuqlik, Tkay=39,80C), erituvchi.
Xloroform (trixlormetan) CHCl3 (suyuqlik, Tkay=61,20C) xladagent-freon CHClF2 olishda, xamda muxim monomer tetraftor etilen CF2=CF2 olishda qo`llaniladi.
Tetraxlormetan (uglerod turt xlorid) CCl4 (cuyuklik 76,50C) erituvchi sifatida qo`llaniladi.
Ushbu xosilalarni metanni xlorlash bilan olish mumkin. Biroq, xlor metanni sintez qilish uchun boshqa usuldan, ya`ni metanolni gidroxlorlashdan foydalaniladi:
СН3ОН + НСl ® CH3 Сl + Н2О
Allilxlorid СН2=СН-СН2Сl va metallilxlorid СН2=С(СН3)СН2Сl suyuqlik bo`lib ularning kaynash temperaturasi 45,0 va 72,20C ga teng. Allilxlorid turli moddalarga allil guruxi kiritishda (allil efirlari, llilamin, allilsaxarozalar) va ayniksa epixlorgidrin olishda keng qo`llaniladi:
Epixlorgidrindan epoksid polimerlari va glitserin sintez kilinadi. Metallilxlorid pestitsid sifatida qo`llaniladi, shuningdek metallil guruxi kiritishda foydalaniladi, masalan metallilsul’fonat СН2С(СН3) СН2СО2ОNа olish uchun. Allil va metallilxloridlar gaz fazasida propilen va izobutenni xlorlash bilan olinadi.
Dixlorbutenlar:
1,4-dixlorbuten-2 СlСН2СН=СНСН2Сl;
1,2-dixlorbuten-3 СlСН2СНСlСН=СН2.
Bu moddalar gaz fazasida radikal zanjirli xlorlash bilan olinadi. Xom ashyo sifatida 1,3-butadien qo`llaniladi. Bunda dastlab dixlorbutenlar aralashmasi xosil bo`ladi, so`ngra kush bogni tuyinishi xisobiga tetraxlorbutan xosil bo`ladi:
Oxirgi reaksiyani tuxtatish uchun, xlorga nisbatan 1,3-butadienni mikdorini ortikcha olish kerak. Dixlorbutenlar organik sintezida oralik maxsulot sifatida muxim axamiyatga ega. 1,4-izomer adipodinitril CH(CH2)4CH, geksametilendiamin NH2(CH2)6NH2 va adipin kislota НООС-(СН2)6-СООН olishda qo`llaniladi. 1,2-izomerdan esa xloropren CH2=CCl-CH=CH2 olinadi. Xlorlash jarayonida ikkala izomer aralashmasi xosil bo`ladi, lekin ular rux yoki mis tuzlari ishtirokida katalizlanganda bir-biriga kaytar izomerlanishi xususiyatiga ega.
|
| |
