• Foydalanilgan adabiyotlar
  • Аннотоция: Мазкур маъруза матн тукимачилик ва енгил саноат инсти




    Download 1.38 Mb.
    bet2/40
    Sana10.04.2017
    Hajmi1.38 Mb.
    #3920
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40
    M A ` R U Z A 1

    MAVZU: TO’QIMACHILIK SANOATI XALQ XO’JALIGINING

    RIVOJLANTIRISHDAGI AHAMIYATI.


    REJA:
    1. To’qimachilik korxonalarining rivojlanishi.

    2. Paxta yigirishdagi yangi texnika va texnologiya.

    3. To’qimachilik mashinalarining holati.

    4. Mahsulot sifatini oshirish uchun qo`yilgan talablar.

    5. Zamonaviy texnologiya bilan eski texnologiya orasidagi farq

    Foydalanilgan adabiyotlar :

    1. Sh.R. Marasulov « Paxta va ximiyaviy tolalarni yigirish», Toshkent, 1986 yil,I-qism.

    2.N.N. Milovidov , K.I.Badalov « Pryadenie xlopka», M,1972 yil,I-qism

    3.B.A. Azimov « Paxta yigirish fabrikalarini loyixalash»,T,1995 yil.

    4.N.I. Truevcev «Mexanicheskaya texnologiya voloknitiux materialov», M, 1969 yil.
    Jamiyatni bosqichma - bosqich va muntazam rivojlantirish jarayonida, taraqqiyot samarasini oshirishda ilmiy-texnika taraqqiyotining roli juda katta. Bundan asosiy ko`zda tutilgan maqsad, korxonalarning mehnat unumdorligini oshirish, ishlab chiqariladigan mahsulot sifatini yaxshilash, qo`l mehnatini kamaytirish va ishlash sharoitlarini tubdan yaxshilash.

    Mamlakatimiz iqtisodiy qudratini oshirish uchun ishlab chiqarishning hamma tarmoqlarini kengaytirish, turli tarmoqlarning bir me`yorda rivojlanishini ta`minlash, ishlab chiqarishni boshqarishning yangi shakllarini qo`llash va shu yo`l bilan korxonalarning samaradorligini oshirish kerak.

    Prezidentimiz chiqarayotgan qarorlarida bir qancha korxonalarning o`z- o`zini mablag’ bilan ta`minlash, ijara usulini qo`llash, korxonalarni yakka tartibda boshqarish, ijara usulini qo`llash va shunga o`xshash bir nechta iqtisodiy - tashkiliy tadbirlar hisobiga xalq xo’jaligining hamma tarmoqlarini iqtisodiy quvvatini oshirish ko`zda tutilgan. Bu yangi iqtisodiy - tashkiliy o`zgarishlarining hammasi jamiyatning, shu jumladan har bir insonning extiyojlarini qondirishga qaratilgan tadbirlar bo’lib, ular asosan yangi, tezkor, ixcham, qulay uskunalarni qo`llash, xom ashyodan samarali foydalanish, mehnatni ilg`or ishchilar tajribasi asosida ilmiy tashkil qilish hisobiga bajariladi.

    Yengil sanoat, shu jumladan, to’qimachilik sanoati xalqning moddiy va madaniy talablarini qondirishda katta rol o`ynaydi. Shuning uchun, to’qimachilik mahsulotlarining yangi turlarini yaratish, yuqori sifatli gazlamalar, trikotaj buyumlari va bejirim kiyim-kechaklar ishlab chiqarishni borgan sari ko’paytirib borish lozim. Buning uchun esa, ishlab chiqarish korxonalarining samaradorligini oshirsh, ularni qayta jixozlash, yuqori unumli yangi texnologiyani qo`llash, qo`l mehnati o`rniga mexanizasiyalashtirilgan va avtomatlashtirilgan, komp`yuterlashtirilgan uskunalarni keng qo`llash, yangi fabrikalar ko`rish shart.

    Shunday qilib, ishlab chiqariladigan mahsulot miqdorini ko’paytirish, sifatini yaxshilashning asosiy yo`nalishlaridan biri ishlab turgan fabrikalarning texnikasini, uskunalarini yangilash va yangi fabrikalarni qurish hisoblanadi.

    Yangi fabrikalarni loyixalash va eskilarni qayta jixozlashda ishlab chiqariladigan mahsulotlar assortimentini kengaytirish, sifatini yaxshilash, qo`l mehnatini kamaytirish, fabrika sexlarida ishlash sharoitini yaxshilash, ishchilarning xordiq chiqarish xonalarini tashkil qilish masalalari ko`zda tutilishi kerak.

    Bundan tashqari, har qanday yangi loyixalanadigan va qayta jixozlanadigan korxonalardan olinadigan samaraning yuqori bo`lishini ko`zlash kerak. Eng avvalo ish usullari samarali, ishlab chiqariladigan iplarning tannarxi arzon, kam mehnat talab qilishini ko`zda tutish kerak. Bu ko`rsatkichlarga erishish uchun esa qabul qilinadigan mashinalar yuqori unumli , ihcham bo’lishi, kam mehnat talab qilishi, texnologik jarayonlar, ip yigirish rejalari mohirona tuzilishi, yigirishda kam chiqindi chiqarish yo`llarini topish, g`altaklar sig`mini oshirish, mashinalarning uzluksiz ishlashini ta`minlash, yigirishdagi o’zilishni kamaytirish va ipning chiqishini ko’paytirish lozim. Ana shular asosiy omillar hisoblanadi.

    To’qimachilik sanoati murakkab va xilma-xil tarmoqlardan iborat, uning eng yirik tarmoqlaridan biri ip gazlama ishlab chiqarishdir. U to’qimachilik sanoatlarida ishlab chiqariladigan yalpi mahsulotning qariyib 78 % ini ishlab chiqaradi.

    O’zbekistonda ip yigirish texnikasi borgan sari takomillashib bormoqda. Paxta tolasi to’qimachilik sanoatining asosiy xom ashyosi. Boshqa tabiiy tolalarga nisbatan paxta tolasining yigiriluvchanlik xossasi yuqori. Undan ip yigiruv fabrikalarida har xil yo’g’onlikdagi iplar yigirilib olinadi, bu iplardan esa pishiq, nafis va chiroyli, rang-barang gazlamalar to`qiladi.

    Paxta tolasi bilan qatorda kimyoviy tolalar ishlab chiqarish ham o’smoqda. Bu esa mamlakatimiz to’qimachilik sanoati xom ashyo bazasini yanada kengaytirib va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar assortimentini kengaytirishga imkon beradi. Hozirgi zamon va bozor iqtisodiyoti talablarini inobatga olib paxta yigirish mashinalarini takomillashgan, komp`yuterlashgan, avtomatlashtirilgan yangidan-yangi turlari ishlab chiqarilib viloyatimiz shaxarlarida qo`llanilmoqda. Hozirgi vaqtda chet el inventetciyasini olib kirishga keng imkon berilishi natijasida chet el ishlab kelayotgan korxonalarning soni kundan kunga oshib bormoqda.

    Ma`lumki, yigiruv mashinalari va ularda bajariladigan jarayonlar boshqa soxalarda ishlatiladigan mashinalarga nisbatan ancha murakkab va xilma-xil. Bu mashinalarga a`lo sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish, ularning ish unumini oshirish uchun ularda bajariladigan jarayonlarning fizikaviy moxiyatini chuqur, logik jarayonlarni aniq o`rganish, taxlil qilish, ularni modellash lozim. Buning uchun matematika va kibernetika fanlari yutuqlaridan keng foydalanish zarur. Ayniqsa paxta tolasi va kimyoviy tolalarni yigirish nazariyasini yaxshi bilish kerak. Bu borada yuqori malakali mutaxassis kadrlar tayyorlash hozirgi kunning eng muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Bu esa oliy va o`rta maxsus o`quv yurtlari talabalarini o`zbek tilida yozilgan darslik va qo`llanmalar bilan tula ta`minlashni taqozo qiladi.

    Ip yigiruvchi muxandis o`quv yurtida tadbiq qilib, ip yigirish korxonalarning ishini tashkil qilish kerak. Buning uchun yigiruvchi muxandis o`z mutaxassisligini yaxshi egallagan bo’lishi, mashina va uskunalarni, ularning ish unumini oshirish yo`llarini yaxshi bilishi zarur. Bandan tashqari, mahsulot sifatini yaxshilash, mehnat unumdorligini oshirishning yangi yo`llarini topishi va shu bilan korxonalarning samarali ishlashini ta`minlashi lozim.

    Ip yigirishda qo`llaniladigan yangi texnika va texnologiyani yaratish quyidagi yo`nalishlar bo’yicha bormoqda:

    1. Titish va savash mashinalaridan tuzilgan yangi agregatlar qo`llanilmoqda, ularning tolani tozalash xususiyatlari ancha yuqori bo’lib, 70-80 % gacha iflosliklar ajralib chiqmoqda;

    2. Yangi tarash mashinalarining ish unumdorligi oldingi mashinalarga qaraganda 1,5 - 2 baravar yuqori;

    3. Titish-savash mashina agregatlariga tarash mashinasi ulanib yangi potok hosil qilinadi; bunday potoklarda texnologik jarayon yana bir bosqichga kamayadi;

    4. Pilik mashinalarida urchuqning aylanish tezligi 20-25% ko’payadi. Yangi loyixada halqali yigirish, pnevmomexanik va rotorli yigirish usullari qabul qilingan.

    5. Yigirish mashinalarida urchuqning aylanish tezligi 15000-20000 min -1  ga, pnevmomexanik yigirish kamerasining aylanish tezligi 40000-50000 min -1 ga etadi.

    Yangi halqali yigirish mashinalari P-76 va P-75 markalarida urchuqning aylanish tezligi nu  - 14000-16000 min -1 gacha ko’paytirilgan.

    "RIETER" firmasida ishlab chiqarilgan halqali yigirish mashinalarida G-5/2 va G-30 urchuqni aylanish tezligi pilik mashinasinikiga o’xshash pasayib, tezlik nu - 17000-20000 min-1gacha bo’lib tezlikni o`zgarishi kop`yuter orqali boshqariladi.

    Bundan tashqari bu mashinalarda ish unumdorligi 4-5 martagacha yuqori bo’lib, urchuqqa qolgan iplarni maxsus moslama yordamida o’zib tushiriladi, tayyor mahsulot avtomat yordamida olinadi va bo`sh naychalar qo`yiladi. Momiq surgichlari mavjud bo’lib, mashina va poldan paxta tolalarni terib tozalaydi.

    Titish-savash sexida o`rnatilgan avtomatik ta`minlagich birdaniga 70 ta kipga xizmat ko`rsatadi. Bu mashina komp`yuterlashgan bo’lib, kerakli ma`lumotlar va sodir bo’lgan kamchilik va nuqsonlar komp`yuter tablosida ko`rsatiladi. Bundan tashqari ogoxlantiruvchi lampalari va ogoxlantiruvchi signallari mavjud.

    Agregat tarkibida metall tutgich mavdjd bo’lib, juda sezgir magnit yordamida , juda kichkinagina metall parchasi paxta aralashmasi tarkibida tushib qolsa ham, metall aralashgan aralashma maxsus o`rnatilgan qopga kelib tushadi, bu esa keyingi jarayondagi texnologik mashinalarni ishdan chiqarmaslikka, yongin xavfining oldini olishga olib keladi.

    Savash mashinalari tarkibiga tarash mashinasi ham o`rnatilgan bo’lib, aralashma tozalanib quvurlar orqali tarash mashinasining ta`minlovchi bunkeriga kelib tushadi. Bu esa ishchi kuchini tejash, qo`l mehnatini yengillashi, atrof muxitni changsizlanishiga, yongin xavfsizligiga juda katta e`tibor berilgan.

    Avtomatik ta`minlagichning ish unumdorligi 650-1000 kg/s gacha. Tarash mashinalarining ish unumdorligi 30-80 kg/s gacha, yetkazilgan bu ko`rsatgich boshqa tarash mashinalariga nisbatan 4-5 martaga ko’p demakdir. Mashina komp`yuterlashtirilgan, ogoxlantiruvchi lampalari va asosiy ishchi organlarini moylab turuvchi maxsus qismlari mavjud. Bundan tashqari, mashinaning hamma joyi to`sinlar bilan bekitilgan bo’lib, chiqindilar pnevmomexanik usulda chang yerto`lasidagi maxsus o`rnatilgan xaltaga borib tushadi, bu vazifani filtr bajaradi.

    Tarash mashinalari avtos`emlashtirilgan. Piltalash mashinasida pilta chiqish tezligi V= 360-900 m/min. Bu mashinada pilta chiziqli zichligini rostlovchi moslama mavjud. Avtos`yom va o`z- o`zidan to`xtatgichlari, ogoxlantiruvchi lampalari mavjud. Piliklash mashinasidagi urchuqning aylanish tezligi nu = 1200min-1 dan 1500 min-1 gacha , bu mashinaga momiq surgichlari mavjud bo’lib, pol va mashinadagi kalta tolalardan tozalaydi. Mashinada 3x3 cho’zish asbobi bo’lib pishitish qismidagi tez aylanib turgan (rogul`ka) ishchining xavfsizligini ta`minlash uchun oyna to`sinlar bilan to`sib qo`yilgandir. Bu mashinada tayyor mahsulotni terib olish mexanizasiyalashtirilgan. Mashina avtomatik ravishda s`yom qilinadi.




    Download 1.38 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40




    Download 1.38 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Аннотоция: Мазкур маъруза матн тукимачилик ва енгил саноат инсти

    Download 1.38 Mb.