1-MODUL. TEXNOLOGIYA VA UNI O‘QITISH
METODIKASINING UMUMIY MASALALARI
MAVZU. TEXNOLOGIYA TA’LIMI VA TARBIYASINING MAQSAD VA VAZIFALARI.
Texnologiya va uni o‘qitish metodikasi fanining vazifalari. 2.Texnologiya fanini o‘qitishda metodik yondashuv.
3. O‘quvchilarni mehnatga axloqiy, ruhiy va amaliy tayyorlash. 4.Texnologiya darslarini tashkil qilish shakllari.
O’quvchilarda mehnatga munosabatni shakllantirish. 6.Boshlang‘ich texnologiya fani elementlari bilan tanishtirish.
Mavzuga oid tayanch tushunchalar: Ta’lim, ta’lim-tarbiya, mehnat tarbiyasi, texnologiya ta’limi maqsad va vazifalari, texnologiya ta’limi va jamiyat, o`qitishning metodik tizimi, o`qitishning shakl va turlari, boshlang’ich texnologiya elementlari.
Barkamol shaxs tarbiyasida, albatta, mehnat ta’limining alohida o’rni bor. Ushbu o’quv fani o’quvchilarda aqliy va jismoniy mehnat turlari, mehnat jarayonlari haqida keng tushuncha hosil qilish, mehnatga oid ko’nikma va malakalarini rivojlantirish kabi ta’limiy maqsadlarga xizmat qiladi. Maktabdagi texnologiya ta`limi va tarbiyasining maqsadi: o’quvchilarga mеhnatga muhabbat va mеhnat ahliga hurmat tuyg’usini singdirishdan; o’quvchilarni hozirgi zamon sanoat va qishloq xo’jalik ishlab chiqarishi, qurilish, transport, xizmat ko’rsatish sohalari asoslari va texnologik jarayonlar bilan tanishtirishdan; o’qish va ijtimoiy foydali ish jarayonida ularda mеhnat ko’nikmalari va mahoratini hosil qilishdan; ongli ravishda kasb tanlashga va boshlang’ich hunar ta`limini olishga undashdan iborat. I.A.Mannopova, R.A.Mavlonova, N.R.Ibragimovalarning umumiy o’rta ta’lim maktablari 4-sinf Texnologiya darsligida texnologiya so’ziga quyidagicha ta’rif berilgan: “Texnologiya” (yunoncha,teche – mahorat, san’at, logos –ta’limot) xom-ashyo va materiallarga tegishli ishlab chiqarish qurollari yordamida ishlov berish yo’llari haqidagi fan .
Texnologiya fani va kasbga tayyorlash vazifalari boshlang’ich maktabda butun ta`lim-tarbiya tizimi hamda barcha o’quv prеdmеtlari
yordamida hal еtiladi. Bu o’z navbatida, oliy ta’lim tizimida o’qitiladigan texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani oldida muhim maqsad va vazifalarni qo’yadi.
Jumladan, mazkur fanni o’qitishdan asosiy maqsad: talabalarni boshlang’ich sinflarda texnologiya fanining mazmuni va vazifalari, o’qitish usullari, ta’limiy vositalar bilan tanishtirish va ularni darslarda, shuningdek, sinfdan tashqari texnologiya fanini o’qitish jarayonida nazariy hamda amaliy tatbiq etish bo’yicha bilim, ko’nikma va malakalarini shakllantirishdir.
Shuningdek, yoshlarni mehnat va kasblarni qadrlashga o’rgatish, ijtimoiy hayotda ularning ahamiyatini tushuntirish, kasb asoslari (texnologiyasi) haqida bilim hosil qilish hamda maktab davridan bolada kasbiy tayyorgarlikni shakllantirish mehnat ta’limi o’qituvchilarning asosiy vazifasiga kiradi. Ma’lumki, boshlang’ich sinflarda texnologiya fanining asosiy maqsad va vazifalari: mеhnatga axloqiy va psixologik tayyorlash, o’quvchilarni boshlang’ich politеxnik bilim bilan qurollantirish, texnologiya faniga amaliy tayyorlash, texnologik operatsiyalarining malaka va ko’nikmalari bilan qurollantirish, o’quvchilarni texnologiya fani jarayonida har tomonlama o’stirishni tarkib toptirishdan iborat.
Shu boisdan texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani tarkibiga: bo’lajak o’qituvchilarga har tomonlama nazariy va amaliy bilim berish, umumta’lim maktablarining boshlang’ich sinflarida kasblar haqida ma’lumot berish izchilligini takomillashtirish, Davlat ta’lim standartlari talabi bo’yicha nazariy va amaliy bilimlar berish vazifalari kiradi.
Texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani ta’lim metodikalari kursi fani hisoblanib, fanning asosiy ilmiy izlanishlari natijalariga tayangan holda, ilg’or pedagogik tajribalar bilan boyitilgan va zamonaviy texnologiyalarga asoslangan materiallar asosida yoritib boriladi. O’quvchilarni amaliy texnologik jarayonlarga tayyorlash va ularni boshlang’ich texnologik operatsiyalari malaka va ko’nikmalarini egallashlarini ta’minlaydi.
Texnologiya fanining tarbiyaviy ahamiyati ham muhim hisoblanadi. U o’quvchilarda mehnat turlari haqidagi tushunchalarni shakllantiradi, mehnatga bo’lgan qiziqishni hosil qilib, mehnatsevarlik, mas’uliyat, intizomlilik, burch hissi hamda
jamoatchilik hissini tarbiyalashda muhim rol o’ynaydi. Shuningdek, o’quvchilarning aqliy jihatdan kamol topib borishlarida zamin yaratadi. Iroda va axloqiy sifatlarni rivojlantirishda ko’maklashadi. O’quvchilarda mehnatga bo’lgan his-tuyg’uning hosil bo’lishi ularda do’stlik, birodarlik, bir-biriga ko’maklashish, jamoatchilik, hurmat- izzatda bo’lish kabi fazilatlarni tarbiyalaydi.
Texnologiya va uni o’qitish metodikasi fani zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalardan o’rinli foydalanib, ta’limiy va tarbiyaviy ishlarni amalga oshirishni talab etadi. Maktabda o’quvchilar texnologiya fanini qunt bilan o’zlashtirib borishlari uchun darsliklar, o’quv-uslubiy qo’llanmalar, texnik vositalardan foydalanish kerak. Zamonaviy axborot texnologiyalarida foydalanish, interfaol usullarni qo’llash, ta’limiy vositalarni va ta’limiy o’yinlarni ta’lim jarayonida tatbiq etishga alohida e’tibor qaratilishi lozim. Bular haqida keyingi mavzularda to’liqroq to’xtalamiz .
Hаr bir dаrs jarayonida o`quvchilarda bilim vа mаlаkа dоirаlarini kеngаytirish hаmdа mustаhkаmlаsh, ulardа bаrqаrоr ijоbiy ko`nikmа vа оdаtlar hоsil qilishni nazarda tutish bilan bir qatorda, ularni mehnatga axloqiy jihatdan to’g’ri tarbiyalab borish o’ta muhim hisoblanadi. Ya’ni, dаrs vаzifаsini fаqаt bilim bеrish vа ko`nikmа hоsil qilishdаn ibоrаt qilib qo`ymаslik, bаlki aqliy tаrbiya bеrish vа kаmоl tоptirish vаzifаlari bilаn hamjihatlikda bоg`lаb borish hаm zаrur. Shuning uchun hаm o`qituvchi birоr mаvzugа tаyyorlаna turib, mаzkur dаrs mаtеriаli аsоsidа o`quvchilarni аxlоqiylikning qаndаy g`оyalarni аnglаshgа оlib kеlishini, diqqаt, fikrlаsh, хоtirа, tаsаvvur, irоdаsini rivоjlаntirish vа bоshqа shular qatorida shахs sifаtini qаndаy kаmоl tоptirishgа erishishni аniq tаsаvvur qilmоg`i lоzim.
|
