ma‘lumotlarni strukturasini va hossalarini o‗rganuvchi va ularni tizimlashtiruvchi
komplekslashgan ilmiy-texnik fan hisoblanadi.
Shunday qilib, ―Informatika‖ – bu fan sifatida o‗zining rivojlanish yo‗lida
komp'yuter texnikasiga tayanuvchi, qo‗llanish sohasi juda keng bo‗lgan ilmiy-
texnik fan qisoblanadi.
Informatika fanining predmeti bo‗lib quyidagilar xizmat qiladi:
hisoblash texnikasi vositalarining apparat ta‘minoti;
hisoblash tehnikasi vositalarining dasturiy ta‘minoti;
apparat va dasturiy ta‘minotni o‗zaro ta‘sir ko‗rsatish
vositasi;
insonni bilan apparat va dasturiy ta‘minotni o‗zaro ta‘sir ko‗rsatish vositasi.
Informatika fanida o‗zaro ta‘sir ko‗rsatish vositasini ―interfeys‖ deb atalish qabul qilingan.
SHunga ko‗ra komp'yuterning turli texnik qismlari orasidagi o‗zaro ta‘sirlashuvni amalga oshiruvchi
vosita - apparat interfeysi, dasturlar orasidagi ta‘sirlashuvni amalga oshiruvchi vosita esa - dasturiy
interfeys, foydalanuvchi bilan apparat va dasturiy ta‘minot orasidagi ta‘sirlashish
vositasi -
foydalanuvchi interfeysi deyiladi.
Informatika fanining asosiy masalasi - bu hisoblash texnikasining apparat va dasturiy ta‘minoti
bilan ishlashni usul va uslublarini tizimlashtirishdan iborat. Tizimlashtirishdan asosiy maqsad
shundaki, berilganlar bilan ishlashning eng samarali texnologiyalarini ajratish, qo‗llash va ularni
rivojlantirish, hamda yangi ilmiy texnologik izlanishlar olib borishning usullarini yaratishdir.
Informatika – ilmiy-texnik fan bo‗lishi bilan birga, amaliy fan hamdir. Shuning uchun uning
yutuqlari avval amalda tekshirib ko‗riladi. Agar tekshiruvda samaradorlikni oshirish kriteriysiga javob
bersa amaliyotga tadbiq etiladi. Hozirgi davrda informatikaning asosiy masalasi tarkibiga quyidagi
masalalar kiritilgan:
1. Hisoblash tizimlarining arxitekturasi - bunda berilganlarni avtomatik tarzda qayta ishlovchi
tizimlar yaratishning usul va uslublari.
2. Hisoblash tizimlarining interfeysi - bunda apparat va dasturiy ta‘minotni
boshqarishning
usul va uslublarini yaratish masalalari qaraladi;
3. Dasturlash - bunda har xil masalalarni echishga qaratilagn amaliy dasturlar ishlab chiqarish
masalalari qaraladi;
4. Berilganlarni qayta ifodalash - bunda berilganlarni strukturasini o‗zgartirish va
moslashtirish masalalari qaraladi;
5. Ma‘lumotlarni qimoyalash - bunda berilganlarni har xil ichki va tashqi ta‘sirlardan
himoyalashning usul va uslublari ishlab chiqish va ularni umumlashtirish masalalari qaraladi.
6. Avtomatlashtirish - bunda dasturiy va apparat qismlarni o‗zaro ta‘sirlashuvini
inson
ishtirokisiz amalga oshirish masalalari qaraladi.
7. Standartlashtirish - bunda berilganlarni qar xil hisoblash texnikalarining dasturiy va
apparat ta‘minotiga mosliklarini yaratish masalalari qaraladi.
Jamiyat rivojida informatika fanining o‗rni aloqida muqimdir. U bilan ma‘lumotlarni
to‗plash, uzatish va qayta ishlash revolyutsiyasining boshlanishi bog‗langan. Bu revolyutsiya
ortidan esa modda va energiya egallash revolyutsiyasi amalga oshirildi. Bu o‗z navbatida jamityat
moddiy va manaviy ne‘matlarini yaratishda katta imkoniyatlarni ochib berdi.
Komp'yuter texnikasi ishlab chiqishning o‗sishi, informatsion tarmoqlarning
rivojlanishi va
yangi axborot texnologiyalarining yaratilishi fan, ishlab chiqarish, ta‘lim, meditsina va boshqa shunga
o‗xshash bir qancha sohalarning rivojlanishida birlamchi omil bo‗lib hizmat qildi va qilmoqda.
Nazorat savollari:
1. Informatika atamasini izoxlang.
2. Informatika fani qanday fan?
3. Informatika fanining o‗tmishdoshi qanday atalgan?
4. Informatika faniga asos solinishi haqida so‗zlab bering.
5. Informatika fanining predmeti bo‗lib nimalar xizmat qiladi?
6. Informatika fanining asosiy masalalarini aytib bering.
7. Informatika fanining asosiy yo‗nalaishlarini aytib bering.
