|
Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta‘limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakultetiBog'liq Majmua IVRT 1-SEMestr 123ataladi.
2. O‗nlik sanoq tizimi.
O‗nlik sanoq tizimida sonlarni yozishda o‗nta raqamdan foydalaniladi (ixtiyoriy sanoq
tizimidagi raqamlar miqdori tizim asosi bilan ustma–ust tushadi)
Quyidagi (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) raqamlar o‗nlik sanoq tizimining alifbosi deb
ataladi.
Bu alifbo qat‘iy tartiblangan: har bir keyingi raqam (0 dan tashqari) oldingisiga birni qo‗shish
orqali hosil qilinadi. Masalan: 4 = 3 + 1; 7 = 6 + 1
Alifboda uchta maxsus raqamlar mavjud:
0 –«bo‗sh», «hech nima»larni belgilash uchun
1 – eng kichik ma‘noli raqam
9 – eng katta ma‘noli raqam.
O‗nlik sanoq tizimidagi ixtiyoriy sonni «10»asosga ko‗ra,butun darajalar ketma-ketligi
ko‗paytmalarining yig‗indisi ko‗rinishida ifodalash mumkin.
Masalan, 158 sonini yozishda «1», «5» va «8» raqamlari qatnashadi, shu bilan birga «1»
raqami «5» raqamidan, u esa o‗z navbatida «8» raqamidan oldin keladi.
158 = 1*10
2
+ 5*10
1
+8*10
0
= 1*100 + 5*10 + 8*1
3. Ikkilik sanoq tizimi.
Sonni jismoniy ifodalash uchun kompyuterda, mumkin bo‗lgan bir necha turg‗un holatdan
birortasida bo‗ladigan elementlar zarur.Texnik amalga oshirish nuqtai-nazardan, ikki turg‗un holatda
bo‗lish hususiyatiga ega elementlar eng sodda hisoblanadi (lampa- yoqilgan, o‗chirilgan).
Bu holatlardan birini «0» raqami, boshqasini esa «1» raqami orqali ifodalash mumkin.
Alifbosi faqat ikki raqamdan iborat bo‗lgan sanoq tizimi, ikkilik sanoq tizimi deb ataladi.
Ikkilik sanoq tizimning alifbosi ikkita «0» va «1» raqamidan tashkil topgan.
Sanoq tizimining «maxsus» raqamlarini ifodalash uchun quyidagilardan foydalaniladi:
0–«bo‗sh», «hech nima»larni belgilash uchun
1 – eng kichik ma‘noli raqamni belgilash uchun
1 – eng katta ma‘noli raqamni belgilash uchun
Shunday qilib , ikkilik sanoq tizimida
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta‘limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti fizika – matematika fakulteti
|
