|
O„zbekiston respublikаsi oliy vа
|
| bet | 30/96 | | Sana | 30.07.2024 | | Hajmi | 4,2 Mb. | | #268923 |
Bog'liq Axborot xavfsizligi 2022 (1)Eramizning 56-yili. Y.Sezar gallar bilan urush vaqtida shirflashning almashtirish turini qo‗llagan. Ochiq matn alfaviti ostiga sikl bo‗yicha (Sezarda
uchta pozitsiyaga) siljitish orqali shu alfavit yozilgan. Shifrlashda ochiq matndagi alfavitlar, ya‘ni yuqori qismda joylashgan harflar quyi qismdagi mos harflar bilan almashtirilgan. Bu turdagi shifrlash Y.Sezargacha ma‘lum bo‗lgan bo‗lsa-da, lekin bunday shifrlash usuli uning nomi bilan yuritiladi.
An‘anaviy (klassik) shifrlash usullariga o‗rinlarini almashtirish shifrlari, oddiy va murakkab almashtirish shifrlari va ularning kombinatsiyalari va modifikatsiyalari kiradi. Ta‘kidlash joizki, o‗rinlarini almashtirish shifrlari va almashtirish shifrlarining kombinatsiyalari amaliyotda qo‗lla nilayotgan har xil turdagi simmetrik shifrlarni tashkil etadi.
O‗rinlarini almashtirish shifrlarida shifrlanadigan matnning harflari shu matn bloki ichida ma‘lum qoidalar bo‗yicha o‗rin almashtiriladi. O‗rinlarini almashtirish shifrlari eng sodda va eng qadimiy hisoblanadi.
Shifrlovchi jadvallar. Tiklanish (XIV asr oxirlari) davrining boshlarida o‗rinlarini almashtirish shifrlarida shifrlovchi jadvallardan foydalanilgan. Shifrlovchi jadvallarning kaliti sifatida: jadvalning o‗lchami; o‗rin almashtirishni belgilovchi so‗z yoki jumla; jadval tuzilishining xususiyati bo‗lgan.
Kalit sifatida jadvalning o‗lchami berilishi eng sodda jadvalli shifrlash hisoblanadi. Quyidagi matn berilgan bo‗lsin:
OBYEKT BELGILANGAN JOYGA BORADI
Ushbu axborot ustun bo‗yicha ketma – ket jadvalga kiritiladi:
-
O
|
K
|
L
|
A
|
N
|
G
|
R
|
B
|
T
|
G
|
N
|
J
|
A
|
A
|
Y
|
B
|
I
|
G
|
O
|
B
|
D
|
E
|
E
|
L
|
A
|
Y
|
O
|
I
|
Natijada, 4x7 o‗lchovli jadval tashkil qilinadi.
Endi shifrlangan matn qatorlar bo‗yicha aniqlanadi, ya‘ni o‗zimiz uchun 4 tadan belgilarni ajratib yozamiz.
|
| |
