|
Xorijiy til darslarida leksik materiallar
|
| bet | 9/12 | | Sana | 12.12.2023 | | Hajmi | 215 Kb. | | #116447 |
Bog'liq Majidova Mohlaroyim KURS ISHI2.3. Xorijiy til darslarida leksik materiallar
ustida ishlash
Leksika tildagi so‘z boyligi. So‘z boyligi 3000000-5000000. Katta yoshdagi ilmli kishilar ona tilida 6000-1000000 so‘zlar biladilar.
Kundalik hayotda 1500 dan 2500 gacha so‘z ishlatadilar.
So‘z bilmasdan turib tinglab tushunish, gapirish, o‘qish va yozish mumkin emas.
O‘zlashtirib olish zarur bo‘lgan leksik munimumni tashkil qiladi.
Repreduktiv minimum gapirish va yozishda ishlatiladigan so’zlar.
Retseptiv minimum tinglab tushunish va o‘qish jarayonida tanib olinadigan so‘zlar.
Potensial minimum o‘quvchi tajribasida hali uchratmagan, uchratsa ma’nosini tushuna oladigan so‘zlar.
Cheklanganlik va cheksizlik tanlash zaruratini tug’diradi. Tanlashni
Y.A.Kalenskiy 17-asrda 800 so‘z bilan boshlab berdi. Nemis, ingliz va fransuz tillarining ko‘p qo‘llanadigan so‘zlar yaratildi (1960).
Unga 3000 so‘z kiritildi va ulardan 1000 tasi aktiv hisoblanadi. Lug‘atga
kiritilgan so‘zlar quyidagi prinsiplar asosida tanlandi:
Bog‘lana olish yoki birikish prinsipi
Stilistik cheklanmaganlik prinsipi
Semantik prinsip (Nagel, Bolsen)
Ko‘p ma’noli va tushunarli so‘zlar.
So‘z yasash prinsipi (eng ko‘p ma’noga ega bo‘lgan so‘zlar)
Nutqda so‘zlanish prinsipi. O‘rta maktab uchun mo‘ljallangan ko‘p uchraydigan so‘zlar.
Metodologik texnologiya.
So‘zlarni o‘zlashtirishga ko‘ra tiplarga, turlarga ajratish. Guruhlash tushunchasi bilan chalkashtirmaslik kerak. Guruhlash mavzu bo‘yicha, turumla, tuzilish bo‘yicha bo‘lishi mumkin.
So‘z o‘zlashtirishda qiyinchiliklar mavjud:
Ayrim so‘zlarga xos bo‘lgan qiyinchiliklar;
Xorijiy til van a tili so‘zlari o‘rtasidagi tafovut, ma’no, qo‘llanish (o‘zbekcha va turkcha zo‘r-zo‘r);
Xorijiy til so‘zlari o‘rtasidagi qiyinchiliklari (omonim, omofon, omograf).
Tanishtirish: shakl-talaffuz, orfografiya, transkripsiya
Ma’no (semantizatsiya)
Qo’llanish
Ma’noni ochish (semantizatsiya) usullari:
Tarjimali-tarjimasiz ko’rsatish
Predmetni
|
Antonim
|
Xarakatni
|
Omonim
|
Rasmni
|
Izohlash
|
Chizmani
|
Kontekst
|
Sinonim
|
|
|
| |
