289
Biroq kutilmaganda oʻtgan yil avstraliyalik Kreyg Rayt omma
oldida aynan u Bitkoyn kriptovalyutasini
yaratuvchisi ekanligini
oshkor etdi. U oʻz fikrlarini 3ta – BBC, GQ va Economist nashrlariga
intervyu berish orqali bildirdi. BBC bilan uchrashuvda Rayt Bitkoyn
tizimi dastlabki rivojlanishni boshlayotgan davrda yaratilgan,
kriptografik kalitlar qoʻllanilgan elektron imzoni qoldirdi. Aynan
ushbu kalitlar birinchi partiya
Bitkoynlarni yaratishda ham
qoʻllanilgan. 2009 yil yanvar oyida Bitkoynlar Xolu Finney
kriptografikasiga oʻtkazilgan va bu kriptovalyuta bilan amalga
oshirilgan birinchi bitim hisoblangan.
Raytning ta’kidlashicha, u Satoshi Nakamoto nomidan
foydalanishga chek qoʻyishga
qaror qilib, aynan u Bitkoyn
yaratuvchisi ekanligini isbotlovchi axborotni e’lon qilishni va’da berdi.
U shuningdek kriptovalyutalarni vujudga keltirishda unga katta
koʻlamdagi yaratuvchilar jamoasi yordam berganligini aytib oʻtdi.
Oʻtgan yili dekabr oyida Wired va Gizmodo jurnallari tekshiruv
natijalarini
nashr qilishdi, unda Bitkoyn yaratuvchisi Rayt ekanligi
aytilgan. Shundan soʻng Avstraliya hukumati Raytning uyida tintuv
oʻtkazishdi. Rayt esa bu tintuvlar soliqlarni toʻlanishi bilan bogʻliq
tekshiruvlar sababli ekanligini ma’lum qildi. Ma’lumotlarga koʻra,
2017 yil 21-oktyabrda Nakamoto Bitkoyn orqali 5.9 mlrd AQSH
dollariga ega boʻldi. Umuman olganda, 2018 yilning oktyabr oyida 17
million 311 ming dona Bitkoyn muomilada boʻlgan. Biroq, maynerlar
tomonidan topiladigan Bitkoynning maksimal miqdori 21
million
donani tashki etadi. Muomalada boʻlgan Bitkoynlarning 34.28 foizini
top-1000 Bitkoynning anonim egalari egalik qiladi. Barcha Bitkoyn
anonim egalarining 90 foizi 0.1 BTC kam miqdorga egalik qiladi.
2010 yil 22 may oyida Laszlo Haynkez 2 ta Papa John’s Pizza
pitstsalari 10000 BTC ayriboshladi va
bu birinchi qonuniy tovar
ayriboshlanishi uchun Bitkoynning ishlatilishi edi. Usha vaqtda 10000
BTCning narxi 41$ edi. 2021 yil oktyabr oyi holatiga 10000 BTC
taxminan 650.67 mln dollarga teng bo‘lgan.
16.4-rasmda Bitkoyn narxining soʻnngi yilda, pandemiya davrida
oʻzgarish diamikasi tasvirlangan. Unga koʻra, Bitkoynning narxi 2016
yildan 2017 yilning yanvariga qadar juda sekin miqdorda oʻsish
kuzatilgan boʻlsa, 2017 yilning 2-choragidan boshlab Bitkoynning
290
narxi yuqori sur’atlarda koʻtarila boshlangan va 2017 yilning dekabr
oyida esa maksimal nuqtaga erishdi. Biroq, keying 2018-yil boshidan
keskin tushish kuzatilgan. 2018-yil oktyabr oyida esa 6500
dollar
atrofida kuzatilgan. 2021 yilda esa 10 barobarga oshganligini (65000
dollar) govohi bo’ldik. Tahlil natijalariga e’tibor qaratadigan boʻlsak
narxi yuqori tebranuvchan boʻlganligiga guvoh boʻlish mumkin.
16.4-rasm
