362
6
24
102
243
358
0,14
0,22
1,12
2
3,64
0
100
200
300
400
2013 йил
2014 йил
2015 йил
2016 йил
2017 йил
Ҳитой ОТОМ (Осиё Тинч океани минтақасининг бошқа …
22.3-rasm. Osiyo Tinch okeani mintaqasida muqobil
moliyalashtirish bozorining 2013-2017 yillardagi umumiy hajmi
Oxirgi 10 yilliklar xorijiy huquq sohasida kraudfanding bitim-lari
ishtirokchilari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar va mexanizmlarni
tartibga soluvchi normativ bazaning
shakllanayotganligi bilan
xarakter-lanadi.
Masalan,
muqobil
moliyalashtirish
manbalari
bozorining eng yirigi bo‘lgan Buyuk Britaniyada kraudfanding bilan
bog‘liq bo‘lgan faoliyat qattiq tartibga solingan va uni amalga oshirish
maxsus ruxsatsiz mumkin emas. Bundan tashqari, 2014 yildan boshlab
britaniyalik investorlar bitimlarda kraudfanding riskini to‘liq idrok
etmagan insonlar ishtirok etishining oldini olish uchun maxsus
sertifikatsiyalash tartibiga rioya qiladilar .
AQSHda esa 2012 yilning 5 aprelida JOBS (Jumpstart Our
Business Startup) qonuni kuchga kirgan bo‘lib,
u aksionerlik
kraudfandinggi uchun normativ bazani o‘rnatdi va akkreditatsiya
qilinmagan investorlarni belgiladi. Unga ko‘ra har qanday amerikalik
kraudfanding loyihasi cheklanmagan investorlar hisobidan 12 oy
davomida maksimum 1,0 mln. AQSH dollari to‘plashi mumkin.
Biroq, investorlarga o‘zlarining umumiy yillik omonatiga nisbatan
cheklanma o‘rnatilgan – u 2 000 AQSH dollaridan yoki yillik
daromad 100,0
ming AQSH dollaridan oshmasa, 5 foiz va bu yillik
daromad 100,0 ming AQSH dollaridan oshadigan bo‘lsa, uning 10
foizidan oshmasligi kerak. Oxirgi holatda bir investor umumiy yillik
363
omonatining summasi ham 100,0 ming AQSH dollaridan oshmasligi
lozim . Fransiyada esa loyihaga qo‘yilishi lozim bo‘lgan
summa bir
xususiy shaxs uchun 250,0 yevrodan oshmasligi zarur. Shuningdek, bu
mamlakatda
kompaniya
tomonidan
kraudfanding
yordamida
to‘planishi lozim bo‘lgan maksimal summa 300,0 ming yevrodan
oshmasligi kerak . Yaponiyada kraudfanding bozorining o‘z-o‘zini
tartibga solishi katta ahamiyat kasb etadi. Japan Securities Dealers
Association
muqobil
moliyalashtirishdan
foydalanayotgan
kompaniyalarning skriningi va investorlarning xavfsizligi hamda
kraudplatformalarning faoliyat yuritishi bilan bog‘liq bo‘lgan
masalalarning monitoringini amalga oshiradi .
Rossiya
Federatsiyasida
kraudfanding
amalda
tartibga
solinmaydigan faoliyatga aylanib qolgan.
Shuning uchun ham bu
mamlakatda bu soha bo‘yicha nazorat-tartibga soluvchi tuzilmani
shakllantirish muammosi o‘tkir muammolardan biriga aylangan .
Bunda tartibga soluvchi choralarni ishlab chiqishda faqatgina
tadbirkorlar va investorlar emas, balki
moliyaviy muassasalar ham
manfaatdordir. Zero, ular kraudfanding platformalari tufayli
foydasining bir qismidan mahrum bo‘lib qolmoqdalar . Ishonchli
onlayn-birlashmali tuzilmalar va pullarni o‘tkazish bo‘yicha xavfsiz
tizimlarning mavjud bo‘lmaganligi kraudfanding
platformalari va
an’anaviy moliyaviy muassasalarning integratsiyalashuvi zarurligini
taqozo etmoqda.
