-Bob. Boshlang’ich sinf ona tili darslarida multimedia texnologisi asosida

Boshlang’ich ta’limda multimedia texnologiyasining barcha fanlar kesimida 
keng ko’lamda qo’llanilishi natijasida ta’lim tizimining sifatiga ta’sir ko’rsatib, 
tushuncha va bilimlarni tezroq o’zlashtirishini ta’minlab beradi. Bunda kompyuter 
xotirasiga o’quvchilarnig yosh va psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda 
ma’lumotlar, o’quv materiallari, tushunchalar, qoidalar kiritilgan bo’lib, ularning 
elektron varianti ta’lim berishning manbai bo’lib xizmat qiladi.. Boshlang’ich 
ta’lim jarayonida multimedia texnologiyasi variantida texnologik yondashuvni 
to’g’ri tashkil qilish kerak bo’ladi. Boshlang’ich sinf o’quvchilarining ona tili 
fanidan o’rganiladigan o’quv materiallarini osonlashtirish maqsadida o’quv 
materiallari bir-biri bilan bog’liq qismlarga aratiladi, so’ngra ta’limni o’zlashtirish 
samaradorligini oshirish uchun vazifalar ketma-ket bajarilishi rejalashtirilgan 
bo’ladi. Masalan, ona tilidagi maktab so’zi dastlab ikki bo’g’inga mak-tab, 
so’ngra tavushlarga m , a, k, t, a, b ajratiladi. Ushbu tavushlarning birikishidan mak 
birinchi bo’g’in, tab ikkinchi bo’g’in hosil bo’ladi va bu bo’g’inlar birikib maktab 
so’zi hosil qilinadi. Bu bilan boshlang’ich sinf o’quvchilarining so’z boyligi oshib, 
nutqida maktab so’zining mazmun-mohiyatini, maktabning ta’lim beruvchi maskan 
ekanligi, o’quvchilar maktabda o’qish va tarbiya topadigan joy ekanligi to’g’risida 
tushunchaga ega bo’ladi. Bunda monitor ekranida maktabning umumiy ko’rinishi, 
maktab atrofida gullarning ochilib turishi, xush kelibsiz, degan so’zning maktab 
peshtaxtasiga yozib qo’yilganligi, bolalarning maktabga sumkalarini ko’tarib 
borishlari monitor ekranida harakatlar bilan namoyish etilishi qiziqarli tarzda 
kechadi. Muhim tomoni shundan iboratki, ushbu texnologiyada o’rganilayotgan
o’quv materiallari multimedia asosida bajariladi. Ta’lim berishning tushunarli 
bo’lishi uchun kompyuter xotirasiga kiritilgan o’quv materiallari kompyuter 
(manitor) ekranida namoyish etish asosida amalga oshiriladi. Boshlang’ich sinf 
o’qituvchisi buning uchun kompyuter bilan ishlash malakasiga ega bo’lishi kerak. 
Chunki, dars davomida mavzu yuzasidan beriladigan o’quv materiallarini ketma-
ket monitor ekraniga chiqarib berishi, zarur vaqtlarda to’xtatib qo’yib 
o’quvchilarga tushuncha va izohlarini berib borishi taqozo etiladi. Buning uchun
tanlangan o’quv materiallari murakkab bo’masligi, o’quvchilarning yoshiga mos 

holda tanlanishi zarur. Bu boshlang’ich sinf o’quvchilarining olgan bilimlarini 
xotirasida uzoq vaqt saqlab qalish imkoniyatini yaratadi. Bu bilan 
o’quvchilarniyeng kompyuter bilan ishlashga ishtiyoqi ortib boradi. Multimedia 
texnologiyasi o’quvchilarning fikrlash kobiliyatini shakllantirish, tafakkurini 
o’stirish manbai bo’lib xizmat qiladi. 
Boshlang’ich sinf o’quvchilarida multimedia vasitasidan foydalanishning 
asosini dars mashg’ulotlari tashkil etadi. O’quv mashg’ulotlari dalat ta’lim 
standartlari talablari asosida tuzilgan dasturlar, dasturlarda taqsimlangan soatlar 
asosida olib boriladi. Boshlang’ich sinflarda olib boriladigan mashg’ulotlar yangi 
materiallarni o’rganish darsi, bilimlarni mustahkamlash darsi, umumlashtiruvchi-
takrorlash darsi, bilimlarning qanchalik o’zlashtirganligini tekshirish (baholash)
darslariga bo’linadi. Mana shuni hisobga olgan o’qituvchi multimediali dars 
mashg’ulotini bir soatga mo’ljallangan reja asosida olib borishi kerak bo’ladi. 
Bunda yangi materiallarni o’rganishda multimedia kompyuter asosida olib borish 
texnologiyasi quyidagicha bo’lishi mumkin: 
1)O’qituvchi 
boshlang’ich 
sinf 
o’quvchilarini 
kompyuter 
qarshisiga 
joylashtiradi ( Kompyuter sinf xonasida kompyuterlar soni o’nta bo’lganligi uchun 
har bir kompyuter qarshisiga 2-3 tadan o’quvchilarni jaylashtiradi) . 
2) Kompyuter xotirasiga joylashtirgan o’quv materiallarini alfavit va harflarni
kompyuter ekraniga chiqaradi. 
3) O’quvchilarning diqqati kompyuter ekranida chiqqan materiallarga qaratiladi. 
4) O’quvchilarning qanday topshiriqlarni bajarishi uchun ular bilan savol-javob 
o’tkaziladi. 
5) O’quvchilar o’qituvchi tomonidan berilgan topshiriqni kompyuterda mustaqil 
bajarishga kirishadi. 
6) 
O’quvchilarning 
o’rgangan 
o’quv 
materiallari 
savollar 
asosida 
mustahkamlanadi, buni yana bir bor kompyuterda bajarib mustahkamlaydi. 
7) O’quvchilarning kompyuterda o’zlashtirgan bilimlari o’qituvchi tomonidan 
baholanib, rag’batlantirib boriladi. 

8) O’rganilgan material bo’yicha mustaqil bajarib kelish uchun uyga vazifa 
beriladi. 
Bu dars mashg’uloti to’liq kompyuter asosida o’tkazishga mo’ljallangan 
bo’lishi kerak. Olib borilayotgan bu mashg’ulotda mavzuga tegishli og’zaki savol-
javoblar, topishmoqlar, sha’rlar, turli mazmundagi amaliy tadbirlar o’tkaziladi. 
Jumladan, o’quvchilarning zerikib qolmasligi uchun qisqa muddatli fizkultura 
mashqlari, ko’zning toliqib qolmasligi uchun ko’zni ochib yumish mashqlari 
o’tkaziladi. Buning uchun o’qituvchi mavzuning texnologik xaritasini to’zib olishi 
kerak. Mashg’ulotning texnologik xaritasida mavzu, maqsad va vazifalar, 
mashg’ulot jarayonining mazmuni, mashg’ulot jarayonini amalga oshirish 
texnologiyasi, natijalar va uyga vazifa aks etishi kerak. Buni jadvalda quyidagicha 
ifodalash mumkin: 

Download 0,6 Mb.