11 dan 100 gacha bo‘lgan sonlar.
Raqamlash. Geometrik shakllar (20 soat)
10 hisoblash birligi sifatida. O‘nliklar bilan sanash. 20 ichida bo‘lgan sonlarni o‘qish va yozish. 11 dan 20 cha bo‘lgan sonlarning o‘nlik tarkibi. 11 dan 20 gacha bo‘lgan sonlarni taqqoslash.
1 dan 20 gacha bo‘lgan sonlarni aytish va ular ketma-ketligi.
Quyidagi ko‘rinishdagi qo‘shish va ayirish: 14 1, 18-1, 10 3, 15-5, 16-10.
Ayirish amali bilan sonlarni taqqoslash.
21 dan 100 gacha sonlarni o‘qish va yozish. Ularning o‘nlik tarkibi.
Bir xonali va ikki xonali sonlar. Sanashda ketma-ketlik tartibi.
Tarkibli masala bilan tanishtirish.
Sonni bir necha birlikka orttirish (kamaytirish) va yig‘indini topishga; yig‘indiga sonni qo‘shish; songa yig‘indini qo‘shishga; yig‘indidan sonni ayirishga doir masalalar yechish.
Uzunlik birliklari – detsimetr, metr, ularning belgilanishi: dm, m. Ular orasidagi munosabat.
Berilgan uzunlikdagi kesmani yasash (santimetr, detsimetr va santimetr yordamida).
Oddiy shakllarni murakkab shaklga aylantirish va aksincha.
Amaliy ish
Santimetrlarga bo‘lingan detsimetr modelini yasash. Kesmani santimetrlar, detsimetrlar va metrlarda o‘lchash.
Chamalash yordamida 1 va 2 dm ni qo‘lda chizish (chizg‘ichsiz).
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Topqirlikka oid masalalar.
Shakllar va belgilarni topish hamda ularning qatorini davom ettirishga oid mantiqiy masalalar.
“Tangram” o‘yini. Shakllar yordamida yangi shakllar hosil qilish.
100 ichida qo‘shish va ayirish.
Geometrik shakllar va kattaliklar (34 soat)
100 ichida sonlarni og‘zaki qo‘shish va ayirishda qo‘shish va ayirish xossalarini qo‘llash.
Nol bilan tugaydigan ikki xonali sonlarni qo‘shish va ayirish.
Ikki amalli ifodalarda amallarni bajarish tartibi, qavslardan foydalanish.
Hafta. Hafta kunlari va sanog‘i.
Quyidagi ko‘rinishdagi qo‘shish va ayirishlarni bajarish: 25 3, 30 24,36-2, 36-20, 42 25, 58-27,58-28, 58-55, 26 4, 30-4, 38 42, 74 26, 60-24, 100-7, 100-62.
Noma’lum kamayuvchini, noma’lum ayiruvchini topishga doir oddiy masalalar yechish.
Bir necha birlikka orttirish (kamaytirish)ga doir tarkibli masalalar yechish. Yig‘indi, uchinchi qo‘shiluvchini topishga doir, sonni yig‘indiga qo‘shish va yig‘indini songa qo‘shishga doir masalalar yechish. Qo‘shish va ayirishga doir turli tarkibli masalalar.
Amaliy ish.
Bo‘laklardan butunni hosil qilish, butundan bo‘laklarni hosil qilish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Boshqotirma: “Ko‘rsatilgan sondagi bir necha tayoqchani olib tashlab yoki o‘rnini o‘zgartirib shaklni o‘zgartirish”.
Kvadrat va to‘g‘ri to‘rtburchak bo‘laklaridan yangi shakllar hosil qilish.
O‘tilganlarni bir tizimga solish va umumlashtirish (19 soat)
2-sinf
(170 soat)
1-sinfda o‘tilgan materialni takrorlash va umumlashtirish
(10 soat )
60 40, 90-50, 67 3, 38-30, 57-32, 57 32, 96-44, ko‘rinishdagi misollarni yeching.
Qo‘shish va ayirishni tekshirish.
Yig‘indini, qoldiqni topishga doir, ayirmani taqqoslashga doir, sonni bir necha birlik orttirish (kamaytirish)ga doir sodda masalalar.
Noma’lum qo‘shiluvchini, noma’lum ayiruvchini, noma’lum kamayuvchini topishga doir masalalar.
Ko‘pburchak elementlari. To‘g‘ri burchak. To‘g‘ri burchakdan katta yoki kichik burchaklar.
Katak daftarga to‘g‘ri burchak chizish.
Siniq chiziqning uzunligi. Ko‘pburchak perimetri.
Amaliy ish
Santimetr, detsimetr, metr yordamida kesma uzunligini o‘lchash. Berilgan uzunlikdagi kesmani chizish, kesmalarni taqqoslash.
Uzunligi 1 m bo‘lgan tasmani tayyorlash (mehnat ta’limi darsida). Sinfda (maktab hovlisida) masofani ko‘z bilan 1 m gacha aniqlikda chamalash. Katakli qog‘ozda to‘g‘ri burchak hosil qilish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Boshqotirmalar: uchburchaklar va kvadratlardan shakllar tuzish; cho‘plarni olish yo‘li bilan bir shaklni ikkinchi shaklga almashtirish.
Qatorni davom ettirishga doir mashqlar.
18 ichida bir xonali sonlarni o‘nlik orqali o‘tib qo‘shish (14 soat)
Yig‘indisi 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 ga teng bo‘lgan ikkita bir xonali sonni qo‘shish. Bir xonali sonlarni qo‘shish jadvali.
Sonni bir necha birlik orttirish (kamaytirish)ga va yig‘indini topishga doir, sonni yig‘indidan va yig‘indidan sonni ayirishga doir masalalar tuzish.
Sodda va tarkibli masalalarni taqqoslash. Masalalarni ikki usul bilan yechish.
Kvadrat (to‘g‘ri to‘rtburchak), to‘g‘ri to‘rtburchak qarama-qarshi tomonlarining xossalari.
Katak daftarga to‘g‘ri to‘rtburchakni (kvadratni) chizish. Burchaklarning turlari.
Amaliy ish
Kesma uzunligini detsimetr va santimetr yordamida o‘lchash. Ko‘z bilan chamalab, qo‘lda uzunligi 1 va 2 dm bo‘lgan kesma chizish.
Geometrik shakllarning ko‘rinishini o‘zgartirish.
Katakli qog‘ozda kvadrat (to‘g‘ri to‘rtburchak) hosil qilish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Namuna bo‘yicha berilgan zich chiziqli shakllarni yasash (“Tangram” o‘yini) murakkablashtirilgan variantlar.
Berilgan qatorni davom ettirishga doir mashqlar.
O‘ylab topishga (topqirlikka) doir topshiriqlar.
18 ichida bir xonali sonlarni o‘nlik orqali o‘tib ayirish (21 soat)
Bo‘laklab hamda qo‘shish va ayirishning o‘zaro aloqalari asosida ayirishning umumiy usuli. 11- o, 12- o, 13- o, 14- o, 15- o, 16- o, 17- o, 18- o ko‘rinishdagi ayirish.
Qo‘shish va ayirish yordamida sonlarni taqqoslash.
18 ichida bir xonali sonlarni ayirish jadvali.
Yig‘indini va ayirmani topishga doir tarkibli masalalar.
Tarkibli masalalarni ifodalar yordamida yechish.
Masalalar yechimlarini taqqoslash.
Arifmetik masalalarning shartini o‘zgartirish (qayta tuzish).
Vaqt birliklari: soat, minut. Ular orasidagi munosabat. Soat bo‘yicha vaqtni minutgacha aniqlash.
Geometrik shakllarning ko‘rinishini o‘zgartirish.
Amaliy ish
Geometrik shakllarni yasash.
Qismlardan yaxlit shakl tuzish, butun shaklni qismlarga ajratish.
Detsimetr, detsimetr va santimetr, santimetr yordamida kesmalarning, aniq chiziqlarning uzunliklarini o‘lchash.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Boshqotirma: berilgan sondagi cho‘plarni olish yoki o‘rnini o‘zgartirish yo‘li bilan shakllarni o‘zgartirish.
Berilgan zirh chiziqlari asosida shaklni qayta tiklash (kvadrat to‘g‘ri to‘rtburchak qismlaridan).
Sodda va tarkibli masalalarni taqqoslash. Masalalarni ikki usul bilan yechish.
100 ichida sonlarni xona orqali o‘tib qo‘shish va ayirish.
Geometrik shakllar va kattaliklar (38 soat)
Qo‘shish va ayirish xossalari 100 ichida og‘zaki qo‘shish va ayirish usullarining asosi sifatida.
Sonli ifodalar. 10 (7 2) va 10 – 7 – 2 ko‘rinishdagi sonli ifodalarni o‘qish va taqqoslash.
100 ichida sonlarni xonadan o‘tib og‘zaki va yozma qo‘shish hamda ayirish usullari.
38 5, 42-5, 37 48, 37 53, 87 13, 42-15 ko‘rinishdagi qo‘shish va ayirish hollari.
Sonlarni ustuncha shaklida qo‘shish va ayirishning yozilishi. 45 23, 57-26, 29 32, 64 26, 75 15, 27 3, 30-3, 50-24, 52-24 ko‘rinishdagi misollar.
2, 3 amalli ifodalarda amallarni bajarish tartibi (qavsli va qavssiz). Belgilash elementlari. Yig‘indining o‘rin almashtirish xossasini harflar bilan yozish.
a 49, 91-b ko‘rinishdagi ifodalar.
Qo‘shish va ayirish amallarining tarkibiy qismlari va natijalari orasidagi o‘zaro bog‘lanish (noma’lum tarkibiy qismni topish).
Tenglama. Tenglamani yechish.
27 x=27, 35-x=30, x-3=7 ko‘rinishdagi tenglamalarni tanlash usuli bilan yechish.
Komponentlar orasidagi bog‘lanishlar va amallar natijasidagi bilimlar asosida 69-x=23, x-24=41, x 56=70 ko‘rinishdagi tenglamalarni yechish.
Bir nechta teng (bir xil) qo‘shiluvchilar yig‘indisini topish va sonni bir necha teng qo‘shiluvchi yig‘indisi shaklida ifodalash.
Yig‘indi va qoldiqni topishga oid sonni bir necha birlik orttirish (kamaytirish)ga oid, ayirmani taqqoslashga oid, noma’lum qo‘shiluvchini, noma’lum ayiriluvchini, noma’lum kamayuvchini topishga oid sodda masalalarni yechish.
Sonni yig‘indiga qo‘shish va yig‘indini songa qo‘shishga oid, sonni orttirish (kamautirish)ga va yig‘indini topishga oid, yig‘indini va qoldiqni, ayirmani va yig‘indini (arifmetik amallar yordamida va ifoda tuzish bilan) topishga oid tarkibli masalalarni yechish.
Vaqtni (bir soat ichida) topishga (hisoblashga) oid sodda masalalar yechish.
Geometrik shakllarni belgilash uchun harflarni qo‘llash.
Amaliy ish
Soatga qarab vaqtni minutgacha aniqlikda topish.
Qog‘oz varag‘ini buklash yo‘li bilan to‘g‘ri burchak hosil qilish.
To‘rtburchaklarning va har xil ko‘pburchaklarning perimetrini topish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Cho‘plarning o‘rnini o‘zgartirish yo‘li bilan bir shaklni ikkinchi shaklga almashtirish. Yetishmayotgan shaklni izlab topish uchun mantiqiy masala.
Ko‘paytirish va bo‘lish.
Geometrik shakllar va kattaliklar
Ko‘paytirish (5 soat)
Ko‘paytirish. Ko‘paytirishning ma’nosi. Ko‘paytirish bir xil qo‘shiluvchilar yig‘indisini topish ekanligi. Amalning atalishi va belgilanishi. Ko‘paytirishda berilgan va izlanayotgan sonlarning atalishi.
Yangi o‘lchovlar va ko‘paytirish.
Ko‘paytirish amali bilan yechiladigan masalalar.
Bo‘lish (18 soat)
Bo‘lish. Bo‘lish amalining ma’nosi. Amalning atalishi va uning belgilanishi. Bo‘lishda berilgan va izlanayotgan sonlarning atalishi.
Teng qismlarga bo‘lish va mazmuniga ko‘ra bo‘lish, ularni umumlashtirish.
Bo‘lish amali bilan yechiladigan masalalar.
Ko‘paytirishning o‘rin almashtirish xossasi.
O‘zaro teskari masalalar.
Masalalarni yozishning jadval usuli.
Noma’lum ko‘paytiruvchini, noma’lum bo‘linuvchini topish.
Millimetr. Belgilanishi - mm. Millimetr, santimetr, detsimetr, metr orasidagi munosabatlar.
Amaliy ish
Kesma uzunligini detsimetr va santimetrlarda, santimetr va metrlarda o‘lchash.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Bir xil shakllarni topish.
Namunaga qarab kvadrat qismlaridan shakllar tuzish.
Cho‘plar bilan ishlash.
O‘ylab topishga doir masalalar.
0, 1, 10 sonlari ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish (10 soat)
1 soniga va 1 soniga ko‘paytirish. 0 soniga va 0 sonini ko‘paytirish, nol sonini bo‘lish, nolga bo‘lishning mumkin emasligi. 6 : 6, a : a ko‘rinishdagi bo‘lish.
0, 1, 10 soni ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish. (10 soat)
Har bir amal komponentlari va natijalari orasida o‘zaro bog‘lanishlar; 10 soni ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lishda hamda bo‘lish va ko‘paytirish jadvalini tuzishda ulardan foydalanish.
2-3 amalli (qavs va qavssiz) ifodalarda amallarni bajarish tartibi.
Doira, aylana. Aylana markazi, radiusi, diametri.
Sonning qismini va qismiga ko‘ra sonni topish, qismlarni taqqoslash.
sirkul yordamida berilgan radiusli doira (aylana)ni chizish.
Geometrik shakllarni qismlarga bo‘lishga doir, kichik shakldan katta shakl tuzishga doir masalalar.
Amaliy ish
Sirkul yordamida berilgan radiusli doira (aylana) ni chizish.
Doira (kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak)ning bir qismi, ikkidan bir, uchdan bir, to‘rtdan bir qismini grafik tasvirlash. Yaxlit shakllar va ularning qismlarini taqqoslash.
Geometrik shakllarni qismlarga bo‘lishga doir, kichik shakldan katta shakl tuzishga doir masalalar.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Berilgan zirh chiziqlari asosida shaklni qayta tiklash.
O‘z tushunchasi va tasavvuri bo‘yicha tasvirlar yoki shakllar chizish.
Jadval ichida ko‘paytirish va bo‘lish (44 soat)
2 sonini bir xonali songa ko‘paytirish.
Bir xonali sonni 2 soniga ko‘paytirish.
2 ga bo‘lish va bo‘linmada 2 chiqadigan songa bo‘lish.
Ko‘paytirish va bo‘lishga oid sodda masalalarni yechish.
3 (4, 5, 6, 7, 8, 9) sonini bir xonali songa ko‘paytirish.
Bir xonali sonni 3 (4, 5, 6, 7, 8, 9)ga ko‘paytirish.
O‘rganilgan xildagi 1-2 amalli masalalar.
3, 4 , 5, 6, 7, 8, 9 sonlariga bo‘lish va bo‘lishda bo‘linma, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9ga teng bo‘ladigan songa bo‘lish.
Bir xonali sonlarni ko‘paytirish jadvali va bo‘lishning shunga mos hollari.
x 2=10, 5 x=8, x-3=8, 10-x=2, x·2=12, 20:x=5, x:3=4, 6·x=18 ko‘rinishdagi tenglamalarni (tanlash usuli bilan va berilgan hamda izlanayotgan sonlar orasidagi o‘zaro bog‘lanishga asosan) yechish.
Berilgan sondan bir necha marta katta yoki kichik sonni topish; sonlarni bo‘lish yordamida taqqoslash.
Sonlarni ayirmali va karrali taqqoslashga doir, sonlarni bir necha birlik va bir necha marta orttirish (kamaytirish) ga oid, baho, miqdor va qancha turishini topishga doir, bitta narsaning massasini, narsalar sonini hamda narsaning massasini topishga doir sodda masalalar.
Bevosita birga keltiriladigan tarkibli masalalar. Ikki amalli (biri ko‘paytirish yoki bo‘lish) tarkibli masalalar. Geometrik shakllarni: kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, uchburchak, doirani taniy bilish, Shakllarni taqqoslash va bo‘yash. Bo‘laklari bo‘yicha shaklni yasash va bo‘laklarga ajratish.
Katak daftar varog‘iga chizilgan shakllar. Uchburchak, to‘g‘ri to‘rtburchaklar chizilgan kataklar sonini sanab chiqish.
Shakllarni tayoqchalardan yasab chiqish.
To‘g‘ri to‘rtburchak (kvadrat)ning yuzi. Yuz birliklari: kvadrat santimetr. Belgilanishi – kv sm.
Amaliy ish
Tasmani (kesmani) 2 yoki 4 teng qismlarga bo‘lish.
Ko‘pburchak tomonlarining uzunliklari yig‘indisini (uning perimetrini) topishga doir masalalar.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Turli mantiqiy masalalar. Cho‘plar bilan ishlash (cho‘plarni olish, aralashtirish, o‘rnini o‘zgartirish).
O‘z fikrlari bo‘yicha tasvirlar yaratish.
Rasm tuzish maqsadida harakatli o‘yinlar.
Matematik mazmunga ega qiziqarli o‘yin-masalalar.
Materialni sistemaga solish va umumlashtirish (7 soat).
3-sinf
(170 soat)
Yuzlik
2-sinfda o‘tilgan materialni takrorlash va umumlashtirish
(14 soat)
Ikki xonali sonlarni xonadan o‘tib qo‘shish va ayirish. Qo‘shish, ayirish va ikki xonali sonlarni taqqoslashga doir masalalar yechish.
Hisoblash dasturi. Qavslar. Qo‘shishning guruhlash qonuni. Sondan yig‘indini ayirish. Yig‘indidan sonni ayirish. Ratsional hisoblashlarda qo‘shish va ayirish omillaridan foydalanish.
Natural sonlarni ko‘paytirish va bo‘lish, bu amallar orasidagi o‘zaro bog‘lanish. 0 va 1 sonlari ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lishning xususiy hollari. 0 ga bo‘linmaslik haqida. Ko‘paytirishning o‘rin almashtirish qonuni. Bir xonali sonlarni ko‘paytirish jadvali.
“… marta kam”, “… marta ko‘p” munosabatlariga doir masalalarni yechish.
Sonning bir necha ulushini topish.
Bir necha ulushi bo‘yicha sonning o‘zini topish.
Tanish geometrik shakllarning hossalari.
Aylanalar bilan naqshlar chizish. Geometrik shakllardan naqshlar chizish.
Jadvaldan tashqari ko‘paytirish va bo‘lish.
Geometrik material (32 soat)
20 3, 320, 60:3, 100:2 kabi holatlar uchun ko‘paytirish va bo‘lish.
90:30 ko‘rinishidagi hol uchun bo‘lish.
Sonni yig‘indiga ko‘paytirish. Yig‘indini songa ko‘paytirish.
23:4, 423 ko‘rinishdagi misollar.
Ko‘paytirishning guruhlash qonuni.
Uch va undan ortiq ko‘paytuvchilarni ko‘paytirish
ab, c: d, a b, c-d ko‘rinishdagi ifodalar va ularning qiymatini hisoblab topish.
Yig‘indini songa bo‘lish.
39:3, 42:3, 72:3 ko‘rinishdagi misollar.
Noma’lum bo‘luvchi, bo‘linmani topish (36:x=4, x:8=6).
Ko‘paytirish va bo‘lishni tekshirish.
Ikki xonali sonni ikki xonali songa bo‘lish.
Qavslardagi ko‘paytirish va bo‘lish amallarini soddalashtirish.
Qoldiqli bo‘lish.
1, 3 amalli tanish masalalarni yechish.
Taqqoslashga doir masalalarni yechish. 100 ichida ko‘paytirish, bo‘lish qo‘shish, ayirish (hamma hollarda).
Yig‘indini songa bo‘lishga doir va yig‘indini songa ko‘paytirishga doir tarkibli masalarni yechish.
Amaliy ish
Berilgan tomonlarga ko‘ra to‘rtburchak (kvadrat) chizish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Rebuslar. Boshqotirmalar.
MINGLIK
Uch xonali sonlarni raqamlash. Kattaliklar.
Geometrik shakllar (21 soat)
1000 ichida sonlarni og‘zaki va yozma raqamlash. Uch xonali sonni yozishda raqamning o‘rniga ko‘ra qiymati. Uch xonali sonni yuzliklar, o‘nliklar, birliklar yig‘indisi ko‘rinishida tasvirlash (yozish).
Sonlarni taqqoslash.
Ko‘paytirish va bo‘lishni o‘z ichiga olgan 2, 3 amalli misollar.
O‘rganilgan ko‘rinishdagi sodda va tarkibli masalalar.
Sonni 10, 100 marta ko‘paytirish va kamaytirish.
Sondan ko‘paytmani ayirishga, qayta birlikka keltirishga, ko‘paytma va sonning yig‘indisini topishga; ikki bo‘linma yig‘indisi (yoki ayirmasi)ni topishga; yig‘indini songa bo‘lishdan hosil bo‘lgan bo‘linmani (yoki ayirmani) topishga doir tarkibli masalalar. Masalani tenglama yordamida yechish.
Sonli tengliklar va tengsizliklar.
Uzunlik o‘lchovi birliklari: millimetr, santimetr, detsimetr, metr, kilometr. Ular orasidagi o‘zaro munosabatlar (bilimlarni umumlashtirish).
Amaliy ish
Kesma chizish va uzunligini millimetr, santimetr va detsimetrlarda masofalarni metrlarda o‘lchash.
Kesmalarning uzunliklarini taqqoslash (murakkablashib boruvchi topshiriqlar).
Katakli qog‘ozga tanish geometrik shakllarni chizish va ularning perimetrlarini topish.
Geometrik mazmundagi masalalar (shakllar tuzishga doir).
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Matematik o‘yinlar: kataklar bo‘ylab yurish. Juft sonlar.
Matematik fokuslar: qiziqarli jadval. Matematik chaqmoq.
Quvnoq matematika: o‘ylangan sonni topish. Tug‘ilgan kunni topa olish. “Sehrli kvadratlar” ni tuzish.
1000 ichida qo‘shish va ayirish. Kattaliklar.
Geometrik shakllar (33 soat)
1000 ichida qo‘shish va ayirishning og‘zaki usullari.
Rim raqamlari.
Qo‘shish va ayirishning yozma shakllari.
Qo‘shish va ayirishni tekshirish.
Ikki bo‘linmaning yig‘indisini (yoki ayirmasini) topishga doir, sonni va bo‘linmani, ayirmani taqqoslashga doir, uchta qo‘shiluvchining yig‘indisini topishga doir, uchinchi qo‘shiluvchini topishga doir tarkibli masalalar.
x 125=142, 256-x=196, x-305=601-98, 917-x=12 39
ko‘rinishdagi tenglamani yeching.
Turli ko‘rinishdagi proporsional miqdorli sodda masalalar.
Qo‘shish, ayirish, ko‘paytirish va bo‘lishga doir 1, 2 amalli sodda va tarkibli masalalar.
Vaqt o‘lchovi birliklari: minut (daqiqa), soat, kun, hafta, oy, yil. Ular orasidagi o‘zaro munosabatlar (bilimlarni umumlashtirish).
Vaqtni hisoblashga doir (1, 2 kun doirasida) sodda masalalar. Massa birligi: gramm, kilogram.
Shakllarning yuzi va perimetri. Turli usullar (o‘lchash, kataklarni sanash) orqali bu miqdorlarni topish. Nuqtalar bo‘yicha geometrik shakllarni chizish.
Amaliy ish
Daftarda kataklar bo‘ylab tomonlari berilgan uzunlikda bo‘lgan to‘rtburchak va kvadrat chizish.
Vaqtni bir minutgacha bo‘lgan aniqlikda topish.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
To‘g‘ri to‘rtburchak, uchburchak, kvadrat shaklida qirqilgan geometrik shakllardan shakllar tuzish.
Qiziqarli kvadrat. Turli qismlardan kvadrat tuzish.
Ustalik bilan o‘rnini almashtirish: “Choy servizi”. “Bo‘rilar va echkilar”.
Qiziqarli, o‘z-o‘zini tekshirish mashqlari: qarang va eslab qoling. Belgilar qanday joylashgan? Plastinkani qanday qo‘yish kerak va h.k.
1000 ichida ko‘paytirish va bo‘lish.
Kattaliklar. Geometrik shakllar (60 soat)
Nollar bilan tugaydigan sonlarni bir xonali songa og‘zaki ko‘paytirish va bo‘lish usullari.
Sonlarni (240:30 ko‘rinishidagi) og‘zaki bo‘lish usullari.
Uch xonali sonni bir xonali songa yozma ko‘paytirish usullari.
Uch xonali sonni bir xonali songa yozma bo‘lish usullari.
Ko‘paytirishning o‘rin almashtirish xossasi (takrorlash).
Uch xonali sonni bir xonali songa yozma bolish usullari.
Ko‘paytirishni bo‘lish bilan, bo‘lishni ko‘paytirish bilan tekshirish.
Qoldiqli bo‘lishni tekshirish.
Ikki o‘zgaruvchili a  , a-,  ,  kabi ifodalarning qiymatini berilgan sonlar orqali topish.
12 . 7 va 7 .12; 60 . 3 . 60 . 4; 5 . 0 va 5 . 1; 16 . 1 va 16 :1; 20 . 9 va 20 . 3 20;78:3 va 60:3 18:3 ko‘rinishdagi ifodalarni taqqoslash.
2, 3 amalli (qavsli hamda qavssiz) ifodalarda amallarni bajarish tartibi.
x 4=140, x:9=53, 595:x=7 ko‘rinishdagi tenglamalarni (tanlash usuli bilan, berilgan va izlanayotgan sonlar orasidagi o‘zaro munosabat asosida) yechish.
O‘rganilgan ko‘rinishdagi 1, 3 amalli sodda va tarkibli masalalar.
Vaqt o‘lchovi birliklari: sekund, asr. Vaqt o‘lchovi birliklari orasidagi munosabatlar (bilimlarni umumlashtirish).
Kvadrat detsimetr, uning belgilanishi: kv. dm.
Yuzlarni taqqoslash.
Geometrik shakllarni o‘zgartirish. Murakkab shakllardan tanish geometrik shakllarni topish.
Burchaklar: to‘g‘ri, o‘tkir, o‘tmas.
Amaliy ish
Kesmani uning berilgan qismlari (ulushlari) bo‘yicha yasash. Kesmani teng qismlarga bo‘lish.
Yuzi 1 kv. dm, 1 kv. sm ga teng bo‘lgan shakl tuzish (yasash).
Tomonlari berilgan uzunlikda yoki berilgan perimetrda bo‘lgan to‘g‘ri to‘rtburchak (kvadrat) chizish va uning yuzini hisoblash.
Rivojlantiruvchi mashqlar.
Vaqtni idrok etish va ko‘z bilan chamalashga doir o‘yinlar:
“Vaqt qadri. Kim aniq topadi?”, “O‘zing uchun o‘lchov”, “Ustalik bilan o‘rnini almashtir”, “O‘yinxona”, “Qarg‘alar va kaptarlar”.
Bilimlarni umumlashtirish va sistemalashtirish (10 soat)
O‘quv yili mobaynida o‘rganilgan usullardan foydalanib, og‘zaki hisoblashlar olib boriladi.
4-sinf
(170 soat)
3-sinfda o‘tilgan materiallarni takrorlash va
umumlashtirish (6 soat)
- to‘rt arifmetik amal. 2 dan 4 gacha ifodalarda amallarni bajarish tartibi;
- uch xonali sonlarni bir xonali songa qo‘shish va ayirish, ko‘paytirish va bo‘lish;
- kattaliklarni qo‘shish va ayirish.
Ko‘p xonali sonlar.
Raqamlash. Kattaliklar (22 soat)
Yangi sanoq birligi - minglik.
Ko‘p xonali sonlarni o‘qish va yozish. Birlar, minglar va millionlar sinfi. Birlar va minglar sinfida I, II, III xonalar, ular orasidagi munosabat.
Ko‘p xonali sonlarni taqqoslash.
O‘nli sanoq sistemasi.
Sonlarni yozishda raqamning o‘rin qiymati. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari.
Sonni uning xona qo‘shiluvchilarining yig‘indisi ko‘rinishida ifodalash.
Uzunlik, massa va vaqt o‘lchovi birliklari (bilimlarni umumlashtirish va sistemaga solish).
Vaqtni hisoblashga doir masalalar yechish.
O‘rganilgan ko‘rinishlardagi hamda bilvosita shaklda ifodalangan, to‘rtinchi proporsionalni topishga doir tarkibli masalalarni yechish. (Hamma ko‘rinishlari).
Geometriyaga oid mavzu: kub, shar.
Yassi shakllar: doira, uchburchak, kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, ko‘pburchak. Ushbu shakllar haqidagi bilimlarni umumlashtirish.
| 