107
Qo‘zg‘olonchilarning temiryo‘lni
buzishi
gishli bo‘lgan harbiy, ma’muriy va boshqa joylarga hujum qildilar. Ular
13-iyul kuni temiryo‘l
stansiyalarini, aloqa simlarini uzib, temiryo‘l va
ko‘priklarni buzib tashladilar. 14-iyulda Abdurahmon jevachi o‘z uyida
turli joylardan yuborilgan vakillar bilan yig‘ilish o‘tkazdi
va unda Jiz-
zaxdan 12 chaqirim uzoqlikda joylashgan Kuyaboshi degan joyda to‘pla-
nib, barcha birgalikda harakat qilishga kelishildi. Bu xabarni atrofdagi
joylarga yetkazish uchun vakillar yuboriladi.
Jizzaxdagi bu voqealardan xabar topgan podsho hukumati polkovnik
Ivanov boshchiligida harbiy kuchlarni u yerga yubordi. 18-iyul kuni Tur-
kistonda harbiy holat e’lon qilindi.
Bu vaqtda mustamlakachi
hukumat tomonidan
qo‘z g‘olonni bostirish va uning ishtirokchilari-
ni jazolash chora-tadbirlari ishlab chiqildi. Jiz-
zaxga polkovnik Ivanov boshchiligida 13 ta rota
soldat, 2
ta artilleriya qismi, kazak otryadlari,
jami ikki yarim ming
kishilik harbiy kuchlar yuborildi. Ular Jizzax shahrini to‘p va pulem-
yotlardan o‘qqa tutdilar. Mustamlakachilar qo‘shini
dastlab Jizzaxni,
keyin Zominni egallab, so‘ng Sangzorga yurish qiladi. Qo‘shin qurol-
siz qo‘zg‘olonchilarni ayovsiz o‘qqa tutadi. Abdurahmon jevachi omon
qolgan 600 kishilik odamlari bilan 20–21-iyulda polkovnik Afanasyev
boshchiligidagi harbiy kuchlarga qarshi jang olib bordi. Ivanov bosh-
chiligidagi harbiy kuchlarning yordamga kelishi qo‘zg‘olonchilarning
mag‘lubiyatga uchrashini ta’minladi. Natijada qo‘zg‘olonchilar yengil-
di va chekinishga majbur bo‘ldi. Qo‘zg‘olon
rahbarlari va faol ishti-
rokchilaridan Abdurahmon jevachi, Nazirxo‘ja eshon, aka-uka To‘raqul
va Eshonqul To‘rabekovlar, Qosim hoji eshonlar qo‘lga olinib, o‘lim
jazosiga hukm etildi. Mustamlakachi hukumatning jazo qo‘shini
qo‘zg‘olonchilarni ayovsiz ra vishda jazolashga kirishdi. Qo‘zg‘olon
ko‘tarilgan qishloqlarga o‘t qo‘yildi.
Uylar yondirildi. Ularning oila
a’zolari ham jazoga tortildi. Bu ja-
zodan qariyalar, ayollar, hatto yosh
bolalar ham chetda qolmadi.
Jizzaxga 26–27-iyulda yana
qo‘shimcha
jazo otryadlari ye-
tib kelib, jazoni yanada kuchay-
tirdi. Qo‘z g‘olonchilardan 3 ming
