4
eBAY, Aliexpress kabilarni misol qilishimiz mumkin. Masalan, Amazon.com, Inc kompaniyasining 2022
yilda umumiy tushumi (pul aylanmasi) 513,98 mlrd. AQSH dollarini, sof foydasi 2,72 mlrd AQSH
dollarni tashkil etgan, 1,54 mln. ishchi-xodim kompaniyada ish bilan ta‘minlangan[14]. Ya‘ni,
kompaniyaning yillik pul aylanmasi 100 dan ziyod mamlakatlarning YAIM dan yuqori ko‗rsatkichga ega
bo‗lgan. Mazkur kompaniyalarning muvaffaqiyati ko‗plab mamlakatlarda raqamli tijoratga biznes
sub‘ektlarining e‘tiborini kuchaytirdi.
Elektron tijoratning rivojlanishi bilan turli xil elektron to‗lov tizimlari paydo bo‗la boshladi, ularning
funksiyalari to‗plami muntazam ravishda kengaytirilib, to‗ldiriladi. Bunday tizimlar uzoq vaqtdan beri
hayotimizga ishonchli va chuqur integratsiyalashgan bo‗lib, Internet makonidagi tranzaksiyalarning uzviy
qismiga aylangan.
So‗nggi yillarda mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi bo‗yicha amalga oshirilgan
islohotlar elektron to‗lovlar tizimining rivojlanishi bilan birga mazkur xizmatlar bozorida raqobatchilik
muhitini shakllantirdi.
Mamlakatimizda elektron tijorat axborot tizimlaridan foydalangan holda tuzilgan shartnomalar bo‗yicha,
shu jumladan, oferta usulida, birja va auksionlar orqali hamda boshqa elektron savdo maydonlari
yordamida mahsulot (tovarlar, ishlar va xizmatlar) sotishni o‗z ichiga oluvchi tijorat sektorlaridan tushgan
daromad 2015 yilda 3876.3 mlrd. so‗mni tashkil etgan bo‗lsa, 2021 yilga kelib 17455.5 mlrd. so‗mni
tashkil etdi, ya‘ni 2015 yilga nisbatan 4,5 barobarga o‗sganligini ko‗rishimiz mumkin. Elektron tijoratni
o‗zini alohida tahlili ko‗rsatishicha, 2017 -2021 yillarda daromadi 10.1 mlrd. so‗mdan 3944,5 mlrd.
so‗mga etgan, ya‘ni 390,5 barobar o‗sgan (1-rasm).
