|
Payvandlash transformatorlarining yuklama rejimida ishlash prinsipi
|
| bet | 3/8 | | Sana | 25.05.2023 | | Hajmi | 376.29 Kb. | | #64400 |
Bog'liq ETQ mustaqil ish2 76, Rivojlangan davlatlar ta’lim tizimi-hozir.org (1), “Kadrlar tayyorlashning milliy modeli”, privacy-policy-ru, 1 mavzu taqdimoti, Сиртқи тест, 1-Mustaqil ish 2023, 2- mavzu boyicha amaliy vazifalar, 1-Mustaqil ish Fizika RAXMATOV DONIYOR, Кровля сталовая, Operatsion sistema bilan ishlash reja Operatsion sistemalar, 11, Elektr mashinalari ma\'ruza mustaqil ish, amaliy mexanika4.3-rasm. (a va b)
Transformatorning birlamchi chulg‘amiga berilgan sinusoidal kuchlanish (uj = Um sinrnt) ta’sirida chulg‘amdan o‘zgaruvchan tok oqib o‘tadi. Bu tok transformatorning po‘lat o‘zagida o‘zgaruvchan magnit oqimi (Ф) ni hosil qiladi. Chulg‘amlarning o‘ramlarini kesib o‘tayotgan bu asosiy magnit oqimi birlamchi chulg‘amda o‘zinduksiya, ikkilamchi chulg‘amda esa o‘zaro induksiya hodisasiga binoan tegishlicha ej va e2 elektr yurituvchi kuchlarni induksiyalaydi. Mazkur EYuK larning ta’sir etuvchi qiymatlari:
Ej = 4,44 • f • wj • Ф
|
(4.1)
|
E2 = 4,44 • f • w2 • Ф
|
(4.2)
|
bu yerda f - o‘zgaruvchan tokning chastotasi, Gs;
wj w2 - birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlarning o‘ramlari soni;
Ф - asosiy magnit oqimi, Vb.
4.4-rasm
Demak, (4.1) va (4.2) ifodalardan ko‘rinadiki, chastota 1 va magnit oqimi Ф o‘zgarmas bo‘lganda chulg‘amlarda induksiyalangan EYuK E1 va E2 lar ulaming o‘ramlari soniga prporsional ekan, ya’ni
(4.3)
E± wx
E2 w2
Bu nisbat transformatorning transformatsiya koeffitsienti hisoblanadi, ya’ni
(4.4)
k = El- wi
E2
w2
Mazkur koeffitsient transformatorga berilgan kuchlanishning necha marta o‘zgarishini ko‘rsatadi. Agar W1 > W2 va k>1 bo‘lsa, transformator kuchlanishini pasaytirib beruvchi, agar W1 < W2 va k<1 bo‘lsa, kuchlanishni orttirib beruvchi hisoblanadi.
Agar 4.5-rasm, a da ko‘rsatilgan transformatorning ikkilamchi chulg‘amiga yuklama (Z2n) ulasak, EYuK ta’sirida undan tok (i2) o‘ta boshlaydi. Shunday qilib, kuchlanishi uj tok kuchi ij bo‘lgan manbaning elektr energiyasi transformator yordamida kuchlanishi u2 va tok kuchi i2 bo‘lgan elektr energiyasiga aylantirib, iste’molchiga uzatiladi.
Transformatoming manbadan (tarmoqdan) olayotgan birlamchi quvvati P1 = U1 • Ij • cosqi bo‘lsa, uning iste’molchiga berayotgan ikkilamchi quvvati P2 = U2 • I2 • cosy2 Agar transformatordagi quvvat isrofi hisobga olinmasa, bo‘ladi. Birlamchi va ikkilamchi zanjirlardagi faza siljish burchaklarini taxminan bir xil desak, U1 • I1 = U2 • I2 deyish mumkin. Agar kuchlanishlar bir-birlari bilan xuddi EYuK lar kabi nisbatda bo‘ladi desak, transformatsiya koeffitsientini quyidagicha qayta yozish mumkin:
Demak, transformator chulg‘amlaridagi toklar kuchlanishlarga teskari proporsional.
Transformatorlarning asosiy turlari:
Bir fazali va uch fazali kuchli transformatorlar - ular elektr energiyani olisga uzatishda, iste’molchilarni elektr energiya bilan ta’minlashda ishlatiladi.
Avtotransformatorlar - iste’molchiga beriladigan kuchlanishni biroz o‘zgartirish yoki noldan boshlab oshirish uchun ishlatiladi.
O’lchov transformatorlar yuqori kuchlanishni va kata toklarni oddiy o‘lchov asboblari bilan lchashga imkon beradi.
Payvandlash transformatorlari. Metall buyumlarni, konstruktsiyalarni va hokazolarni eritib, o’zaro ulash uchun xizmat qiladi.
Transformatordagi quvvat isroflari va uning foydali ish koeffitsienti
Har qanday elektr mashinalaridagi kabi transformatorlarda ham keltirilgan energiyaning bir qismi uning o‘zida isrof bo‘ladi. Bu quvvat isroflari quyidagilardan iborat:
Tokning issiqlik ta’siri tufayli mis chulg‘amlarda yuzaga kelgan quvvat isrofi
P
m
I2
1 nom
R i + /?,
1 nom
• R2
Magnit oqimining o‘zgaruvchanligi tufayli yuzaga kelgan po‘lat o‘zakdagi gisterezis va uyurma toklarga sarf bo‘ladigan quvvat isrofi P n = Pr + Py Bu quvvat isrofi po‘lat o‘zakning materialiga, magnit induksiyasiga va o‘zgaruvchan tokning chastotasiga bog‘liq.
Transformatorning konstruksiyasiga bog‘liq bo‘lgan quvvat isrofi Pk.
Bulardan Pm va Pn asosiy isroflar hisoblanadi. Mis chulg‘amlardagi quvvat
isroflari yuklamaga bog‘liq bo‘lgani uchun o‘zgaruvchan, po‘lat o‘zakdagi quvvat isroflari Pn esa transformatorning ish jarayonidan o‘zgarmas (nominal kuchlanish chegarasida) dir.
Transformatorning foydali ish koeffitsienti
" P2 F2 P2
n = — =—-— = ,
Pi Р2+ЛР Р2+Рг+Рт
bu yerda: Pj - transformatorning kirish tomonidagi quvvati;
P2 - transformatorning chiqish tomonidagi foydali quvvati;
AP - transformatordagi to‘la quvvat isrofi.
Agar transformatorning foydali ish koeffitsientini uning qanday yuklanganligini ko‘rsatuvchi yuklanish koeffitsienti
cosy2 yuklama quvvat koeffitsienti, Snom transformatorning to‘la quvvati, VA. Katta quvvatli transformatorlarning foydali ish koeffitsienti 0,97,0,99, kichik quvvatlilarniki esa 0,82,0,9 atrofida bo‘ladi. Transformatorlarda Rp=Pm bo‘lganda uning yuklanish koeffitsienti optimal (fiopt 0,5,0,6) bo‘lib, bunda transformatorning foydali ish koeffitsienti eng yuqori bo‘ladi.
Transformatorning nominal kattaliklari va ish rejimlari
Transformatorlardan normal foydalanish maqsadida uning pasportida quyidagi nominal kattaliklar ko‘rsatilgan bo‘ladi:
transformatorning turi;
chiqish tomonidagi nominal quvvat Snom, kVA;
birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlarning nominal liniya kuchlanishlari
(U1nom va U2nom ) kV;
salt ishlagandagi quvvat isrofi (P0 = Pp ) , kVt;
mis chulg‘amlardagi, ya’ni qisqa tutashuv paytidagi quvvat isrofi (Pm= Pk) kVt;
qisqa tutashuv kuchlanishi (uq ) %
yuklama nominal va uning yarmiga teng hamda cosy2 =1 dagi foydali ish koeffitsienti.
Transformator birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlarining nominal toklari esa uning nominal kattaliklaridan hisoblab topiladi.
Bir fazali transformatorlarda
1lnom jj L Г
l пот
Uch fazali transformatorlarda
/ =^(4
2 пот
и.
2 пот
/2„„=%i£[q
фй2
Kichik quvvatli transformatorlarning nominal kuchlanishi va toki xujjatda ko‘rsatilgan bo‘ladi.
Transformatorning ish rejimlari
|
| |
