|
Qadriyatning naturalistik nazariyasi
|
| bet | 8/59 | | Sana | 02.02.2024 | | Hajmi | 296,16 Kb. | | #150387 |
Bog'liq Pedagogik-aksiologiya.Мардонов-ШQadriyatning naturalistik nazariyasi (qiziqishlar nazariyasi, tadrijiy etika, kosmik teologik etika) qadriyat ostida inson tabiiy ehtiyojlari yoki yaxlitlikda tabiat qonunlarining aks etishini ko‘radi. Masalan, qiziqishlar nazariyasi tarafdorlari narsa-hodisalaming qimmatini insonning unga qiziqishidan kelib chiqib belgilaydi (R. Peri, D. Parker (AQSh), F. Tennant (Angliya)).
Aksiologik trantsdentalizm dunyosida qadriyat - inson ishtirok etishi mumkin bo‘lgan (yoki mumkin bo‘lmagan) mavjudlikning mustaqil sohasiga ega ideal.
Ijtimoiy kontseptsiya uchun ijtimoiy umumiylik bilan bogMiqlikdagi qadriyatning nisbiyligi xarakterlidir.
Dialektik materialistik yo‘nalish tarafdorli qadriyatlar tizimiga jamiyatning tarixiy, iqtisodiy, ijtimoiy rivoji nuqtai nazaridan qaraydi.
Qadriyatning manbai nuqtai nazaridan haqli ravishda qadriyatlar haqidagi ta’limotning quyidagi asosiy turlarini ajratib ko‘rsatish mumkin:
-aksiologik psixologizm (V.Vundt, F.Brentano, A.Maynong) qadriyatning manbai sifatida insonning subyektiv dunyosi - uning maqsadi, hissiyoti, irodasi, ehtiyoj va ustanovkasini ko‘rib chiqadl. Inson uchun ahamiyatli hamma narsa qadriyatni aks ettiradi;
-aksiologik normativizm (M.Veber, V.Diltey, O.Shpengler) qadriyatning manbai sifatida ko‘pchilik odamlaming ijtimoiy madaniy faoliyatini ko‘radi. Bu yerda ijtimoiy-madaniy muhitning o‘zgarishini ta’minlaydigan me’yor, qoida, baho qadriyat sifatida aks etadi;
-aksiologik transtsendentalizm (G.Lottse, V.Vindelband,
Rikkerg) odamlami oliy maqsadga erishishga yo‘naltiruvchi qan- daydir o‘zaro aloqador ideal mohiyatni qadriyat manbai hisoblaydi.
-aksiologik ontologizm (N.Gartman, M.SHeler, M.Xay- degger) uning yordamida hayot qadriyat sifatida anglanadigan yuqori ratsional intuitsiyani qadriyat manbai sifatida tushunadi.
39
|
| |
