282
sxemasi keltirilgan. Magnitoelektr datchik ishlashining o‘ziga
xos tomonlaridan
biri, stator chulg‘amida hosil bo‘ladigan EYUK amplitudasi doqimiy magnitni,
ya’ni tirsakli valning ayla-nishlar chastotasiga bog‘liqligidir. Aylanishlar
chastotasi ortishi bilan EYUK amplitudasi ham ortadi (35-rasm, b). Bu esa
tranzistor ochilishi va yopilishi ( a
1
va a
2
burchaklar) va demak o‘t oldirish
daqiqasi o‘zgarishiga olib keladi.
Aylanish chastotasi va yuklamaning o‘t oldirishni ilgarilatish burchagiga
ta’siri kontaktsiz-tranzistorli o‘t oldirish tizimlarida ham markazdan qochma va
vakuum rostlagichlar yordamida hisobga olinadi.
Magnitoelektr datchiklar avj oldiradigan EYUK qiymati juda kichik va u
tranzistorni ochish uchun yetarli bo‘lmaganligi tufayli kontaktsiz o‘t oldirish
sistemalarining
amaliy sxemalarida maxsus, bir necha bosqichli ko‘chaytirgichlar
qo‘llaniladi.
Kontaktsiz o‘t oldirish sistemalarida magnitoelektr datchiklardan tashqari
yuqori chastotali generator, foto-elektr, yarimo‘tkazgichli
va boshqa turdagi
datchiklar qo‘llanishi mumkin.
Yuqori chastotali generator-datchiklarda (37-rasm) boshqaruvchi signal
yuqori chastotali kuchlanishni o‘zgartirish yo‘li bilan hosil qilinadi. Generator 1
ishlab chiqqan kuchlanish transformatorning birlamchi chulg‘ami 2 ga uzatiladi.
Transformatorning ikkilamchi chulg‘ami 3 da hosil bo‘ladigan kuchlanish
birlamchi va ikkilamchi chulg‘am o‘zaklari orasidagi havo tirqi shining magnit
qarshiligiga bog‘liq. Bu magnit qarshilik dvigatel silindrlar soniga teng teshiklarga
ega bo‘lgan po‘lat rotor yordamida davriy ravishda o‘zgartirilib turadi.
Transformator o‘zaklari orasiga rotor teshiklari to‘g‘ri
kelganda, havo
tirqishining magnit qarshiligi eng katta va aksincha o‘zaklar orasi rotor tanasi bilan
berkitilganda eng kichik qiymatga ega bo‘ladi. Transformatorning ikkilamchi
chulg‘amida hosil bo‘ladigan kuchlanish ham shunga mos ravishda o‘zgaradi.
36-rasm. Magnitoelektr
datchik sxemasi. 1 - magnit, 2 -
stator, 3 - chulg‘am
