|
Tasavvur orqali yozish usuliBog'liq chiroyli-yozuv-malakasini-shakllantirish-usullariTasavvur orqali yozish usuli. Yuqorida ko'rsatib o'tilgan usullar bilan bir qatorda,
bolalarga tasavvur qilish orqali havoda harflarning shaklini yozdirib mashq qildiriladi. O'qituvchi
doskada yozib ko'rsatgan harf yoki bog'lanishlarni, o'quvchilarga qanday qilib yozishni, ruchkani
havoda harakatini ko'rsatib, o'quvchilar tasavvur hosil qilganlaridan so'ng daftarga yozishga
ruxsat etadi. Bunday mashqlar o'quvchilarning qiziqishlarini o'stiradi hamda jismoniy mashqlarni
ham bajarish imkonini beradi.
Ammo o'qituvchi bu usuldan foydalanishda sinfdagi barcha o'quvchilarning qo'l harakati
qanchalik to'g'ri yoki noto'g'ri ekanligini tekshira olmaydi, bir necha o'quvchinigina kuzatib
tegishli ko'rsatma bera olishi mumkin.
Harf va ularning elementlarini tahlil qilishni turlicha amalga oshirish mumkin.
Harflarni elementlarga ajratib tahlil qilish, har bir harfning necha elementdan
tuzilganligini, qanday shaklga ega ekanligini, bu elementlar boshqa harflar bilan bog'lanishida
qanday ko'rinishga ega bo'lishini o'quvchilar tasawur etadilar. Ammo soddalashtirilgan harflar
alfaviti kun harflarni elementlarga ajratmay, bir butun shaklda yozishni tavsiya etadi. Masalan,
kichik v va b harflari hech qanday elementlarga ajratilmay bir butun shaklda yoziladi.
Ayrim harflar bir necha elementdan tashkil topgan bo'lib, ular bir butun shaklda yoziladi,
ammo o'qituvchi uning nechta elementdan iborat ekanligini faqat eslatib o'tishi mumkin. Masalan,
kichik 1 va m harfining birinchi elementi bir xil shaklga ega, ammo kichik harfda bitta tagi
ilmoqli kichik tayoqcha bo'lsa, kichik sharfida ikkita tagi imoqli tayoqcha bor.
Bu yerda faqat o'qituvchi tomonidan harflarning pochta elementdan tashkil topganligi
eslatib o'tiladi, xolos. Yozida esa bu harflar qo'l harakatini uzmasdan yozishni talab etadi.
Yozuv malakasini ongli o'zlashtirish usuli. Chiroyli yozuv qoidalarini yaxshi bilish,
yozuv malakasining to'g'ri shakllanishiga yaqindan yordam beradi.
Chiroyli yozuv qoidalarini ixcham va tushunarli qilib bayon etish lozim. Shundagina
o'quvchilar uni to'liq o'zlashtrishlari va amalda qo'llashlari mumkin. Masalan, birinchi sinfda
dastlab to'g'ri o'tirish, ruchkani to'g'ri ushlash, daftarni to'g'ri holatda qo'yish kabi talablar asosida
so'zlarda harflarning balandligini va qiyaligini bir xilda saqlash so'zlarda harf elementlari va
harflarning oralig'ini bir xil uzoqlikda chamalab ochish qoidalari kelib chiqadi.
Ikkinchi sinfdan boshlab chiroyli yozish malakasini o'rgatishda yozuv texnikasiga oid
bo'lgan kichik bosh harflarni bir xil balandlikda chamalab yozish harf va 4-5 harfdan iborat
so'zlarni qo'l harakatini uzmasdan bog'lab yozish tez va toza yozish kabi qoidalar talab etiladi.
Yuqorida ko'rsatib o'tilgan har bir qoida, o'zining aniq mazmuniga ejga bo'lishi kerak.
O'qituvchi har bir qoidani asta-sekin, o'z o'rnida o'rganib borishi lozim. Masalan, dastlab
yozuvning qiyaligini tag'ri saqlash qoidalarini talab etilgan bo'lsa, bu alifbegacha bo'lgan davrni
o'z ichiga oladi. Bolalar qiya chiziqlarning yaxshi bilib olganlaridan so'ng bu qoidalarni harf va
so'zlarni yozishda qo'llaydilar.
Yozuvning qiyaligi haqidagi tushunchalar chuqur singdirilgandan so'ng, harflarni bir xil
masofada tekis yozish qoidalari o'rgatiladi. Harflarni qo'l harakatini uzmasdan yozish qoidalari
o'rganilgandan so'ng, so'zlarni qo'l xarakatini uzmasdan yozish qoidalari o'rgatiladi.
Chiroyli yozuv deganda biz toza, aniq chiziqlar bo'yicha, husnixat namunalarida
ko'rsatilgandek yozilgan xatni tushunamiz.
|
| |
