|
“pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal. 2022, №3-4Bog'liq 05.12.2021 To`plam Ped mahorat OAKAsosiy qism.
Oliy ta’lim muassasalarida mutaxassis kadrlarni tayyorlash jarayoniga interaktiv
intellektual dasturiy vositalar, masofaviy ta’lim shakllarini keng tatbiq etish, ochiq ta’lim resurslari, aralash
ta’lim (online,/offline) texnologiyalarini rivojlantirishda intellektual elektron ta’lim resurslaridan foydalanish
dolzarb muammo sifatida qaralmoqda. Elektron ta’lim jarayoniga sun’iy intellektni qoʻllashning asosiy
yutugʻi shundaki, talabalarning texnikaga savol berib undan javob olishidir. Talabalar ba’zan auditoriyada
savol bermaslikka harakat qilishadi, chunki tengdoshlari gaplarini rad etishdan qoʻrqishadi. Shu sababli
ta’limda interaktiv intellektual dasturiy vositalar joriy etgan holda elektron ta’limdan foydalanishga
asoslangan talabalarning ta’lim faoliyatini individuallashtirishga boʻlgan yondashuvlarni amalga oshirish
mumkin boʻladi. Boʻlajak muhandislarni tayyorlash jarayonida texnika fanlarni oʻqitish uchun ta’lim
xizmatlarini vizuallashtirish va axborot–kommunikatsiya texnologiyalari yutugʻlarini tadbiq etish orqali
ta’lim sifatini baholash jarayoni va vositalarini takomillashtirish, tahliliy natijalarni umumlashtirish hamda
xulosalash mexanizmlarining amaliyoti alohida oʻrin tutadi.
Mashina oʻqituvchi boʻlishi uchun sun’iy intellekt boshqa aqlli vazifalarga qaraganda ancha
rivojlangan boʻlishi kerak. Ilgʻor texnologiyalar bizga elektron oʻquv materiallarini sifatli tayyorlash uchun
imkon beradi. Sifatli elektron oʻquv materiallarini ishlab chiqarish uchun zarur boʻlgan resurslar hajmi
shunchalik kattaki, bizda hali ham yuqori sifatli elektron oʻquv materiallari yetishmayapti. Keyinchalik
takomillashtirilgan bu ta’lim dasturiy ta’minoti masalasi va mavjud elektron oʻquv materiallarini koʻrib
chiqish va tahlil qilishdan kelib chiqqan holda, ularning aksariyati dasturlashtirilgan oʻquv resurslari
hisoblanadi.
1950-yillarda olimlar ta’limda sun’iy intellekt yechimlarini oʻrganishni boshladilar. Tizim qachon
“aqlli” deb hisoblanadigan muammoning birinchi yechimi Turing tomonidan taklif qilingan (Russell &
Norvig, 2010). U simulyatsiya qilingan oʻyinni inson tinglovchisining mashina va boshqa odam bilan
suhbatni farqlash qobiliyatini sinab koʻrishni taklif qildi; agar tizim bu farqni aniqlay olmasa, biz ta’limda
sun’iy intellekt (AI) borligini tan olamiz.
1956-yilgi Dartmut konferensiyasida sun’iy intellekt (AI) sohasi haqidagi fikrlar yuritilgan. Yaqin
tarixdagi bir nechta texnologik ishlanmalar AIning rivojlanishiga olib keldi. AI qariyb 60 yildan beri mavjud
boʻlsa-da, soʻnggi yillardagi keskin oʻzgarishlar (“katta sakrash” deb ataladi) tufayli ma’lumotlarning
koʻpligi (katta ma’lumotlar), iqtisodiy foydalanish imkoniyatini ta’minlanganligi sababli u yaqin vaqtgacha
ishlatilmayotgan texnologiya boʻlib qoldi.
Keyinchalik 1956-yilda Jon Makkarti ta’limda sun’iy intellektning eng keng qamrovli ta’riflarini taklif
qildi: "AI - oʻrganishning har bir jihati yoki aqlning boshqa har qanday xususiyati aniq mashina yoki
dasturning xususiyatini tasvirlash mumkin degan taxminning asosidir; tizim koʻrsatadigan aql” (Kerr, 2017).
Ta’limda sun’iy intellektning asosiy ta’rifi mavjud adabiyotlarda oʻtgan tadqiqotlarni qayta koʻrib
chiqishga asoslangan (Dacre Pool & Qualter, 2012). Ta’limda sun’iy intellekt (AI) oʻrganish, moslashtirish,
sintez qilish, oʻz-oʻzini tuzatish va murakkab ishlov berish vazifalari uchun ma’lumotlardan foydalanish kabi
insonga oʻxshash jarayonlarni amalga oshiradigan hisoblash tizimlari sifatida ta’riflanadi.
Ta’limda sun’iy intellekt hozirda jadal sur’atlar bilan rivojlanmoqda va bu allaqachon oliy ta’limdagi
xizmatlarning chuqur tabiatiga ta’sir qilmoqda. Ta’limda sun’iy intellektning ba’zi yechimlari dasturlashga
juda bogʻliq, ammo bu yechimlarning ba’zilari ajralmas xususiyatga ega.
|
| |
