―PEDAGOGIK MAHORAT‖ ilmiy-nazariy va metodik jurnal. 2023, № 11
59
Dasturlashda semiotik yondashuv semiotika tamoyillariga asoslangan metodologiya – belgilar va
ularning semantik funksiyalarini o‗rganadigan fan. Semiotik yondashuvdan foydalangan holda, ishlab
chiquvchilar foydalanuvchilar uchun tushunarli, oson qabul qilinadigan va samarali bo‗lgan dasturiy
ta‘minotni yaratishga intilishadi. Semiotik yondashuvda dasturlash nafaqat kod yozish qobiliyati, balki
dasturchi va kompyuter o‗rtasidagi aloqa jarayoni sifatida ham ko‗rib chiqiladi. Semiotika dasturlashda
dasturni ma‘lum bir semantikaga ega bo‗lgan belgilar to‗plami sifatida ko‗rib chiqadi. Dasturchilar ma‘lum
bir qiymatga ega bo‗lgan va muayyan operatsiyalarni bajaradigan kodni yaratish uchun o‗zgaruvchilar,
funksiyalar, operatorlar va konstantalar kabi belgilardan foydalanadilar. Semiotik yondashuv har bir
belgining ma‘nosini tushunishga va dasturlash kontekstida ularning o‗zaro ta‘sirini tushunishga yordam
beradi. Ushbu yondashuv dasturlashni dasturchi va kompyuter o‗rtasidagi aloqa sifatida qabul qilishga imkon
beradi. Bu ko‗rsatmalarni kompyuterga aniq uzatishga yordam beradi.
Dasturlash tillarini o‗qitishda semiotik yondashuvga asoslanishni ko‗plab olimlar tadqiq qilgan.
Jumladan dasturlashning semiotik jihatini Pyeri Biani[1], dasturlashni semiotik modellashtirish sifatida
tadqiq qilgan Excel Brunet[2]. Dasturlashni belgilar tizimi sifatida o‗rgangan olimlardan biri Grigory
Reyxert[3]. Grigory Reyxert dasturlashning turli jihatlarini semiotik nuqtai nazardan o‗rgandi, jumladan
dasturlarning sintaksisi va semantikasi, ularning foydalanuvchilar va boshqa dasturlar bilan o‗zaro ta‘siri va
dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish jarayonlarini o‗rgandi. Shuningdek, semiotik dasturlash yondashuvining
qo‗llanilishini tasvirlash uchun turli xil dasturlarning ko‗plab misollari va tahlillarini ishlab chiqdi. Uning
tadqiqotida keltirilgan dasturlashni belgilar va belgilardan foydalanish jarayoni sifatida tushunish dasturlash
tamoyillarini yaxshiroq tushunishga va dasturiy ta‘minotni ishlab chiqish ko‗nikmalarini oshirishga imkon
berdi.
Semiotik yondashuv dasturchilarga yozgan kodini va uning belgilari o‗rtasidagi o‗zaro ta‘sirni
chuqurroq tahlil qilish va tushunishga yordam beradi. Bu koddagi mumkin bo‗lgan xatolar yoki
nomuvofiqliklarni aniqlashga yordam beradi va uning sifatini va tushunarliligini yaxshilaydi. Semiotika
modelida bilim ta‘limoluvchiga to‗g‗ridan to‗g‗ri taqdim qilinmay, matn, formula, grafik model kabilar
orqali yetkazib beriladi.
