Pedagogik texnologiyalar




Download 0.52 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/35
Sana11.03.2022
Hajmi0.52 Mb.
#18548
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35
Bog'liq
pedagogik texnologiyalar
95rwmTQImdcxI6J4MBVZa8i3QUpS0wOm0rVkGf6B, 3-mavzu, История изучения, 2.8, O`ktambekov Anvarjon , 8. Сузиш ва уни ЎМ НФД 5112000-ЖМ 2020-2021 ў.й, Dasturlash tillari, 84251714, 24, portal.guldu.uz-Eritmalar. Eritmalar konsеntratsiyalari. Eruvchanlik, Р.Ишмухамедов, А.Абдуқодиров, А.Пардаев. Таълимда инновацион технологиялар (таълим муассасалари педагог ўқитувчилар учун амалийвсиялар ). Ўқув қўлланма, Virusologiya fanidan laboratoriya mashg`ulotlari ishlanmasi-hozir.org (1), 1-mavzu, Микробиология итоговой
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-ma’ruza Talim jarayonida uq`uvchilarning shaxsi 
 
REJA 
1. Uq`uvchining shaxsi ta’lim jarayonida ob’ekt va sub’ekt sifatida. Shaxs sifatlari 
tuzilishining turtta darajasi; temperament, psixik jarayonlari xususiyatlari, tajribi va shaxsning 
yuunalganligi.
2. Bilish, mah`orat va kuunikmalari (BMK). Aq`liy h`arakat usullari (AXU).
3. Pedagogning inovatsion faoliyati va inovatsion faoliyatining tuzilishi. 
4. Sh.A.Amonashvillining shaxs insonparvarlik texnologiyasi. 
Tayanch iboralar: Uq`uvchining shaxsi ta’lim jarayonida ob’ekt va sub’ekt. Shaxs sifatlari 
tuzilishining tuurtta darajasi; temperament, psixik jarayonlari xususiyatlari, tajribi va shaxsning 
yuunalganligi. Bilish, mah`orat va kuunikmalari (BMK). Aq`liy h`arakat usullari (AXU). 
Pedagogning inovatsion faoliyati va inovatsion faoliyatining tuzilishi. Sh.A.Amonashvillining 
shaxs insonparvarlik texnologiyasi. 
Pedagogika fani ta’lim jarayoning ikki tomonlama xususiyatiga ega ekanligi ukuvchi 
tomonidan bajariladigan ukuv faoliyati va ukituvchining urgatuvchanlik faoliyati yigindisi 
didaktik jarayoni ekanligiga asoslanib berilgan.
Prezident Islom Karimov “Ta’lim Uzbekiston xalk ma’naviyatiga yaratuvchilik 
faoliyatini baxsh etadi. Usib kelayotgan avlodning barcha eng yaxshi imkoniyatlari unda 
namoyon buladi, kasb - kori, maxorati uzliksiz takomillashadi, katta avlodning dono tajribasini 
anglab olinadi va yosh avlodga utadi”- deb, ta’lim tushunchasi milliy nuktai nazaridan ta’rif 
berilgan. Yurtboshimiz tomonidan ta’limning yangi modeliga asos solindi va uning kelajak 
istikbollari ilmiy asoslab berildi. Ta’limning yangi modelini amaliyotga tadbik etish ukuv 
jarayonini texnogiya bilan boglikdir. Jumladan, xozirgi kunda barcha soxalarda yangi 
texnologiyalarni joriy etilishini xayotning uzi, ilmiy-texnikaviy tarakkiyot talab etmokda. 
Shuning uchun, Kadirlar tayyorlash Milliy dasturida “Ukuv - tarbiyaviy jarayonini ilgor 
pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash” uning ikkinchi va uchinchi boskichlarida 
bajariladigan jiddiy vazifalardan biri sifatida belgilangan. 
Tabiiy savol tugiladi: Nima uchun bugungi kunda pedagogik texnologiyaning nazariy 
asosini yaratish va amaliyotga tadbik etish zarurati tugildi? 
Bu omil mamlakatimizning ijtimoiy siyosatini belilab berganligi tufayli ta’limning yangi 
modeli yaratildi. 


Prezidentimiz 
Islom 
Karimov 
tomonidan 
modelning 
amalga 
oshirish 
bilan 
jamiyatimizning xayotida ruy berish kutilayotgan “Portlash effekti” ijobiy natijalar ruyrost 
kursatib berildi: 
- ijtimoiy - siyosiy iklimga ijobiy ta’sir kiladi va natijada mamlakatimizdagi mavjud 
muxit butunlay uzgaradi: 
- insonning xayotidan uz urnini topish jarayoni tezlashadi: 
- jamiyatda mustakil fikrlovchi erkin shaxsning shakllanishiga olib keladi: 
- jamiyatimizning potentsial kuchlarini ruyobga chikarishda juda katta axamiyat kasb 
etadi: 
-fukarolik jamiyatini kurishni ta’minlaydi, model vositasida dunyoda munosib urin 
olishga, uzbek nomini yanada yoyib tarannum etishga erishiladi. 
Prezidentimiz tomonidan kursatib berilgan “portlash effekti” sari shijoat bilan kadam 
tashlash, bu yulda uchraydigan kiyinchiliklarni boskichma- boskich va izchil xal etish masalalari 
nafakat pedagogik nazariyoti va amaliyotlarini junbushga keltiradi, balki, jamiyatimizni tulik 
pedagoglashtirish muammosini ijtimoiy buyurtma sifatida keltirib chikaradi. Demak, 
jamiyatimizning xar bir fukarosini tarbiyashunoslik asoslari bilan tanishtirish, yosh avlodni 
barkamol inson kilib voyaga etkazish jarayoni yangi pedagogik “kurol” va vositalar bilan 
ta’minlash davr takazosidir. 
Sungi payitlarda pedagogik olimlar, amaliyotchilar ilmiy asoslangan ta’lim 
texnologiyalarini uz faoliyatlarida keng kullashga intilmokdalar. Ta’lim texnologiyalarini ishlab 
chikish va amalga oshirish ilmiy muammo sifatida maxsus tadkik etishni kuzda tutadi, bunda eng 
avvalo kuydagilarni aniklash lozim:
- ta’lim texnolgiyasi sifatida nimani anglatishi va uning tuzilmasi kanday tarkibiy 
kismlardan tashkil topgan; 
-jarayon sifatida ta’lim texnologiyasining funktsional tuzimasi nimalardan iborat; 
-ta’lim texnologiyalari Kadrlar tayyorlash milliy dasturi maksadlariga kanday darajada 
tugri kelishi va uni kanday baxolash mumkinligi. 
Ukuv jarayonini texnologiyalashtirishda didaktik masalalarni belgilash konuniyatlari. 
Erkin Shaxsni shakillantirish muammosi ta’lim muassasalarida ukuv- tarbiyaviy ishlarni 
pedagogik texnologiya “relьs” iga utkazish takazo etadi. Bu jarayon oson kechmaydi. Chunki: 
butun ixtiyoriy kurilayotgan va joriy etilayotgan ukitish tizimini kat’iyan ilmiy asoslangan 
pedagogik tizimga aylantirish kerak. Aslida xam ijtimoiy tajriba elementlari - bilim, ijodiy 
faoliyat, ob’ektiv borlikka munosabatlar - pedagogik jaryon maxsulidir va ma’lum pedagogik 
tizim doirasida shakillantiriladi. Pedagogik texnologiya esa amaliyotga joriy etilayotgan 
pedagogik tizim loyixasidir. Unda pedagogik tizim nima? Uning tarkibi kanday? Bu savollarga 
mavjud pedagogik nashrlardan topish mumkin.
N.V.Kuzmina pedagogik tizim uzida ta’lim va tarbiya maksadida buysindirilgan uzaro 
boglik tarkibli elementlardan tashkil topishini ukdiradilar: pedagogik maksad; ukuv va ilmiy 
axborot; pedagogik aloka vositalari: ukuvchilar va pedagog. V.P.Bespalьkoning ta’rifiga kura 
“Pedagogik” tizim ma’lum shaxs sifatlarini shakillantirshga tartibli, anik maksadni kuzlab va 
oldindan uylab pedagogik ta’sir etishini vujudga keltirish uchun zarur bulgan uzaro boglik 
vositalar, usullar va jarayonlar yigindisidir. Xar jamiyatda shu jamiyat mafkurasiga xos shaxsni 
shakllantirsh maksadi va unga mos pedagogik tizim mavjud buladi. Agar maksad uzgarsa tizim 
xam uzgaradi. 
Uzbekistonda kadrlar tayyorlash milliy dasturi jamiyat, davlat va oila oldida uz 
javobgarligini xis etadigan fukarolarni tarbiyalashni bosh maksad kilib kuygan. Demak, Milliy 
dastur ta’lim va tarbiya soxasidagi davlat buyurtmasi xisoblanib miliy mafkuraning tarkibiy 
kismini tashkil etadi. Fakat ijtimoiy (davlat) buyurtmasigina belgilab beradi yoki oliy (urta, urta 
maxsus, kasb-xunar) ta’lim uchun pedagogik tizimining mavjudlik shartlarini kafolatlaydi. 
Kuyidagi barcha ta’lim tizimlari uchun umumiy bulgan pedagogik tizim loyixasi 
keltirilgan. Professor N.Saydaxmedovning tadkikot etishicha xar kanday pedagogik tizim uzaro 
boglik bulgan kuydagi invaritiv elementlardan tashkil topadi: 


 1- ukuvchilar ; 2-ta’lim maksadlari, 3-ta’lim -tarbiya mazmuni,
4- didaktika jarayonlar, 5- tashkiliy shakllar 6-pedagogik yoki ukitishning texnik vositalari 
(UTV) . 
Yukoridagi shakldan 2 ta tushunchani izoxlash mukin: didaktik masalalar va ularni 
amalga oshirishning pedagogik tizim doirasida inson faoliyatining muxim soxasi sifatida anik 
maksad va unga erishish uchun shart - sharoitlar xamda bu faoliyat uchun axborotlar bulishi 
kerak. 
3.Didaktik masalalarni xal etish maksadi shaxsning ma’lum sifatlarini shakllantirish zarur 
bulsa, shart sharoitlar-ukuvchi (talaba) larning boshlangich sifat kursatkichlari, axborot esa ukuv 
predmetining mazmuni yoki tarbiyaviy ta’siridir. 
Xar bir didaktik masala pedagogik tizimda uziga mos keladigan PT elementlari bilan xal 
kilinadi, ular didaktiv jarayon, ukitishning tashkiliy shakllari xamda pedagog yoki ukitishning 
texnik vositalari (UTV). Yukorida shakl ijtimoiy buyurtma yunalishi didaktiv masalalarga 
karatilgan va bu bejiz emas, chunki ta’lim xar doim jamiyat talablarini kondirishga xizmat kiladi 
va u ongli ravishda yoki induktiv tarzda tez, balki sekinlik bilan bu talablarga mos xolda tuzilib 
boradi. XXI asr busagasida ta’lim tarakkiyotining xarakatlantiruvchi kuchi, xakkoniy dvigateli- 
bu uzida didaktiv masalalar va PT ni mujassamlashtirilgan pedagogik tizim xisob- lanadi. PT 
ning muvaffakiyatli loyixalanishi va yakuniy natijaning kafolatlanishi ukituvchining didaktik 
masalalar moxiyatini anglab etish darajasiga va darsda ularni tugri belgilab olishga boglikdir. Bu 
vazifa xozirga kadar ukituvchilar tomonidan anglashilmay kelinyapti, kator xollarda esa ular 
metodikani texnologiyadan farklay olmayaptilar. 
Shu boisdan kuyida PT ning loyixalanishi uchun zaruriy shartlardan biri didaktik 
masalalar tugrisida fikr yuritiladi. Chunki xar bir ukituvchi pedagogik faoliyatga kirishishidan 
oldin xal etilishi lozim bulgan pedagogik masalalarni etarlicha anik tasavvur etishi va 
ifodalanishi, ayni paytda uz ukuvchilariga xam tushuntira olishi kerak. 
Bugungi xar kadamda va xar kanday ta’lim muassasasining ukituvchisi faoliyatida 
tasodifiy ukuvchi (talaba) lar guruxining anik urnatilmagan maksadga erishish uchun ixtiyoriy 
tanlangan ta’lim mazmunini uzlashtirishga oid xarakatlarni boshkarayotganligini kuzatish 
mumkin. Bu xolatni izoxlashga xarakat kilamiz. 
4. Getrogen gurux. Nima uchun “tasodifiy ukuvchilar guruxi” deyapmiz? Ma’lumki, 
ukuv yurtlariga (maktab, kasb-xunar kolleji, oliygox va boshka) ukuvchilarni kabul kilish, 
asosan, ikki omil vositasida amalga oshirilyapti, ya’ni: uzlashtirish darajasiga yoki yoshlarning 
tengligi (yakinligi) ga karab. Ayni paytda abiturientlarning shaxs sifatlari, tugma iste’dod 
nishonalari, kobiliyati, faoliyatga kizikishlari va boshka yakkaliy xususiyatlari xisobga 
olinmayapti. Natijada ukuv guruxlari tasodifiy tarkibi N ta ukuvchilar sonidan tarkib topadi, 
ya’ni “getrogen” gurux tuziladi. “Bozor ma’muriyati” ustiga bu gurux ukuvchilariga bir xil ukuv 
fani sharoitida yagona ta’lim maksadiga erishish zarurligini uktiriladi. Bunga esa amaliyotda 
erishib bulmaydi. Olti oylik sessiya natijalarini kuz oldingizda gavdalantiring, xayratdan yoka 
ushlaysiz! Axir ukuvchilar test yordamida imtixon topshirib ukishga kirganku? Nima uchun 
imtixon natijalari yomon? Sababi nima ekan? 
Sababi esa biz yukorida tilga olgan omillar: talabada kobiliyat nishonalari yuk yoki 
tanlagan faoliyat turiga kizikmaydi. Shu boisdan, xatto, bitiruvchi boskich talabalari xam 
kupincha kelajakda kaysi mutaxasis egasi bulayotganligini yoki bulajak ish faoliyatini tulik 
tasavvur etisha olmaydi. Respublikamizda Xalk ta’limi vazirligi tasarrufidagi “Iste’dod” Markazi 
ma’lum darajada bu masalaga ijodiy yondoshmokda. Markaz ukuvchilarining kobiliyatlarini va 
uzlashtirish darajalarini psixologik testlar yordamida aniklab, kerakli ilmiy tavsiyalar ishlab 
chikayapti va ular akademik litseylarga tanlov utkazishda kul kelmokda. 
Shaxsga yunaltirilgan pedagognk texnologiyalar 
Reslublikamizda ta’lim jarayonini tubdan islox q`ilishlnlg ilmiy-nazariy asosi bulgai 
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida berilgan milliy modelning asosiy tarkibiy q`ismlari shaxs, 
davlat va jamiyat, uzluksnz 'ta’lim, fan va pshlab chiq`arish bulib, uiing asosnni shaxs tashkil 


etadi. 
Uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy shaxs shakillantirishi va yuq`ori 
malakalm rakobatbardosh kadrlar tayyorlanishn uchui zarur shart-sharoitlar yaratadi. 
Demak, uzluksiz ta’lim tizimining diq`q`at markazida barkamol shaxsni shakllantirish masalasi 
turadi. 
Zamonaviy ta’lim tizimi fuq`aroning bilim olish, njodly q`obiliyatlarini namoyon etish, 
individual jixatdan rivojlanish, kasbi buyicha moxiat q`ilish xukuq`ini ruyobga chiq`arish omili 
sifatnda q`anday taiablarga javob bernshn kerak? 
Uzluksiz ta’lim tizimi shaxsning davlat ta’lim staidartlariga mos bnlim va kunikmalarni 
egallashi, uning q`aysi sifatlari va fazilatlarini rivojlantirishini bilish uchun avvalo shaxs xakida 
fikr yuriilishi zarur. 
Shaxs - insonning ruxiy, ma’naviy moxiyati bulib, unda q`uyidagi sifatlar umumlashgan tizim 
xolatida buladi: 
• Ijtimoiy axamiyatga molik xususiyatlar majmuasi; 
• Atrof-muxitga, uziga va dunyoga bulgan munosabatlar tizimi; 
• Xayot davomida turli ijtimoiy vazifalarni bajarishi orq`ali vujudga keladigan 
faoliyat tizimi, xulq`-atvor majmuasi; 
• Dunyoni va unda uzining urnini anglash; 
• Extiyojlar tizimi; 
• Q`obiliyat va ijodiy imkoiiyatlar majmuasi; 
• Tashq`i muxit ta’sirlariga javob berish reaktsiyasi va x.k. 
Shaxs sifatlarining tuzilishi. Shaxs sifatlari taxlil q`ilinganda unda nasliy (biologik) va xayotda 
orttirilgan ijtimoiy sifatlar uygun xolatda bulishini kurish mumkin. 
Shaxsda biologik va ijtimoin sifatlarning nisbatiga kura ular turt darajaga bulinadi: 
I. Temperament darajasi insonlarping irsiyat orkali 
belgilangan nerv sistsmasining xususiyatlari tushiniladi. Ular jumlasiga instinkt va extiyojlarning 
uziga xosligi, jinsiy, yosh, milliy va boshka xususiyatlar kiradi. 
II. Ruxiy jarayonlarning uziga xoslik darajasi - iroda, sezgi, tafakkur, xotira, diq`q`at, tasavvur, 
axborotni q`abul q`ilish va xarakterning uziga xos tomonlarini uz ichiga oladi. Shaxsning 
mantikny fikr yuritish operatsiyalari (taq`q`oslash, abstrakt tasavvur, induktsiya, dedukiya), 
akliy faoliyat usullarini egallaganligi muxim rol uynaydi. 
III. Shaxs tajribasi darajasi - bunga shaxs egallagan bilim, kunikma malakalar va odatlarining 
majmuasi kiradi. Bularning ichida uzluksiz ta’lim tizimi, uq`uvchilarni uq`itish, ukuv faoliyatida 
bilim, mexnat va amaliy faoliyatida kunikma va malakalarli shakllantirish muxim axamiyatga 
ega.
IV.Shaxsning yunaltirilganlik darajasi - shaxsning ijtimoiy axamiyatga ega bulgan, atrof-muxitga 
munosabati, shuningdek, xulq` atvorining ruxiy asoslarini yunaltiruvchi va boshq`aruvchi 
sifatlarini mujassamlashtiradi. Bunga shaxsning q`iziq`ishi, nuq`tai nazari, ijtimoiy faoyaligi. 
ichki dunyosi, axlokiy-etik tamoyillari va dunyoq`araish kiradi. 
Shaxsning yunaltirilganligi, extiyojlari va «men» kontseptsiyasi bilan birgalikda shaxsning 
uz-uzini boshkarish mexanizmining asosini tashkil etadi. Shaxsning axloq`iy-etik q`arashlari va 
xususiyatlari u uzlashtirgan bilim, kunikma va malakalar bilan birgalikda estetik va axlokly 
xususiyatlarni tashkil etadi. 
Yukornda q`ayd etilgan darajalarni insonlarniig ijtimoiy moxiyatini, shaxsning irsiy 
xususiyatlarini tashkil etuvchi yadro atrofidagi xalq`alar shaklida tasavvur etish mumkin. Lekin 
shaxs strukturasida q`ator xususiyatlar bulib, ular barcha darajalarga radius shaklida singib 
ketadi. Ular guruxiga extiyoj, xarakter, q`obiliyat va «men» kontseptsiyasi kirib, shaxs 
strukturasining tayanchini xosil q`iladi. 
Shunday q`ilib, shaxs xususiyatlarining guruxlari bnr-biri bilan uzviy boglangan, bir-birini 
tuldiradi va takozo etadi va murakkab yaxlit tizimii tashkil etadi. 
Zamonaviy uzluksiz ta’lim tizimi avvalo shaxsning davlat ta’lim staidartlari darajasida bilim 
olishini ta’minlashi lozim. 


Bilim - atrof-muxitli urganish jarayonida tekshirilgan nzzariy va amaliy faoliyatning natijasi
bulib, uning inson miyasida tugri aks ettirilishi sanaladi. Ta’lim tizimi bilim, kunikma
va malakalarning individual tarzda, xar bir shaxsda aks etishni ta’minlashi lozim. Bilimlar 
kuyidagi guruxlarga ajratiladi: 
• Belgili, belgi va til shaklida, kodlangan verbalь bilimlar, 
• Obrazli, sezgi organlari orq`ali obrazlar shaklida q`abul q`ilingan bilimlar. 
- Moddiy bilimlar - mexnat faoliyati natijasida paydo buladigan bilimlar. 
• Texnik bilimlar. -- insonning ijodiy va mexnat jarayonida vujudga keladigan 
bilimlar. 
Bilimlar asosini tushunchalar tashkil q`iladi. Tushunchalar - atrof-muxitdagi predmet va 
xodisalarning mavjud xususiyatlari xaq`idagi bilimlar bilan ulardagi aloq`a va bogliklikni aks 
ettiradi. 
Biologik ta’limda tushunchalar ikki guruxga ajratmladi:
1. Umumiy biologik tushunchalar. 
2. Xususiy biologik tushunchalar. 
Shaxsning uzlashtirgan bilimlarini amaliyotga q`ullashda kunikma va malakalar muxim rolь 
uymapln. Kunikma va malakalarni til bilan tushuntirib bulmaydi, ularni amaliy faoliyatda 
kursatish kerak buladi. Shu sababli inson xayotining asosini faoliyat usullari (kunikma va 
malakalar) tashkil etib, u shaxsning muxnm sifati sanaladi. 
Kunikma - shaxsning muxim sifati, ya’ni uzlashtirgan bilimlari asosida, yangi vaziyatlarda 
muayyan faoliyatni samarali bajarishi xisoblanadi. Oddiy kunikmalar etarli darajada mashq` 
q`ilganda u avtomatik xolatga 
- malaka darajasiga etadi. Malaka - biror bir faoliyatni avtomatik ravishda bajarilishi 
sanaladi. Malaka bu avtomatlashgan kunikmadir. 
Demak, ukuv dasturidan urin olgan mavzular buyicha uq`uvchilarda bilim, kunikma va 
malakalarni shakllantirish samaradorligini oshirish muxim sanaladi. 
Aq`liy faoliyat usullari deganda fikr yuritish uchun zarur bulgan usullar tushuniladi. 
Ular q`uyidagi guruxlarga ajratiladi: 
1. Xarakteriga kura: predmet-faoliyatli, kurgazmali-obrazli, abstrakt, intuitiv. 
2. Mantiq`iy yunalishiga kura: taq`q`oslash, taxlil q`ilish, abstrakt tasavvur
q`ilish, umumlashtirish, sintez, tasniflash, induktsiya va deduktsiya, gipoteza va 
eksieriment. 
3. Olinadigan natija shakliga kura: fanga avvaldan ma’lum bulgan kashfiyotlarni
q`ayta kashf q`ilish, tushunchalarning ta’rifi va tasdigini topish, , q`onuniyat, q`onun 
va nazariyalar yaratish. 
4. Fikr yuritish tipiga kura: zmpirik, dialektik ka mantiq`iy 
Ta’lim tizimida akliy faoliyat usullariiing tarkibiga kiruvchi ukuv faoliyati usullari muxim 
axamiyat kasb etadi. 
Ukun faoliyati usullari q`uyidagilarni uz ichiga oladi: 
• Ukuv faoliyatini rejalashtirish kunikma va malakalari: uq`uv topshiriq`larini
anglash, maq`sadni belgilash, unga erishish uchun optimal va samarali yullarini
faoliyatniig bosq`ichlari va davomiyligiii aniq`lash, faoliyat algaritmnii tuzish,
mustaq`il ish rejasini tuzish. 
• Uz uq`uv faoliyatini tashkil etish kunikma va malakalari: uz uq`uv faoliyatini tashkil 
etish, ukuv adabiyotlari va jixozlarning mavjudligi va ulardan foydalana olishi, gigienik 
talablarga javob beradigan sharoit yaratishi, ish rejimini tashkil etish, uy vazifalarini 
mustaq`il bajarishni tashkil etish. 
• Axborotni q`abul q`ilish kunikma va malakalari: turli axborot manbalari
ustida ishlash, matn tuzish, bibliografik izlanish olib borish, spranochniklar bilan ishlash, 
axborotni diq`q`at bilan tinglash va yozish, dikkatini boshq`arish, kuzatish utkazish va eslab 
q`olish. 


• Fikr yuritish faoliyati kunikma va malakalari: uq`uv materialining mazmunini anglash, 
asosiy goyani ajratish, taxlil q`ilish, sintezlash, abstraktsiya va aniq`lash, induktsiya va 
deduktsiya, tasniflash, umumlashtirish, dalillash, xikoya, xisobot, ma’ruza tuzish,
xulosalarni ishlab chiq`ish, muammolariing echimini topish. 
• Uz ukuv faoliyati natijasini anglash va baxolash kunikma va malaka-lari: ukuv faoliyati
natijasini anglash, uz-uzini va uzaro nazorat 
q`ilish, muaommo echimining tugriligini aniklash, xodisalarga turli jixatdan baxo berish, nazariy 
va amaliy kunikmalarning tugriligi ia mustaxkamlashni tekshirish kunikmalari. 
Shaxsning uz-uzini boshq`arishi va nazorat q`ilish muxim sistema sanaladi. Bu sistema asosida 
shaxs rivojlanishining psixologik omillari: extiyojlari, yunaltirilganlik va "Men" kontseptsiyasi 
tashkil etadi. 
ShAXSNING UZ-UZINI BOShKARISh MEXANIZMI (ShUBM) 
Ananaaviy ta’limda ukuvchilar faoliyati passiv tinglovchi sifatida tashkid etilib, yappasiga 
ukitish nazarda tutilsa, zamonavny pedagogik texnologiyalarga asoslangan ta’lim-tarbiya 
jarayonida ukuvchilarning kizi-q`ishi, q`ibiliyati, extiyoji, motivi xisobga olingan xolda 
shaxsning xar tomonlama rivojlanishiga zamin tayyorlanadi. Shu sababli barcha texnologiyalar 
shaxsga yunaltirilgan buladi. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Nima uchun bugungi kunda pedagogik texnologiyaning nazariy asosini
yaratish 
va 
amaliyotga tadbik etish zarurati tugildi? 
2.
Ta’lim tushunchasini milliy nuktai nazardan ta’riflang? 
3.
Ta’lim jarayonining ikki tomonlama xususiyatini tushuntiring? 
Shaxsning extiyojlari 
Yunaltirilganlik 
«MEN» 
kontseptsiyasi 

Download 0.52 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




Download 0.52 Mb.
Pdf ko'rish