|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSNBog'liq 75-81 (2)“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-35, Issue-1, June-2023
76
o‘quvchilarning ma'lum darajada o‘ylashlari va fikrlashlari talab qilinadi.Ijodiy
o‘zlashtirish darajasi(yoki qisman ijodiy) o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini turli
holatlarda tatbiq eta olish, masala yechishning turli yo‘llarini izlash(o‘qituvchi
ko‘rsatmagan, aytmagan metodlar)ni qo‘llashga asoslangan o‘quv materialiga
aytiladi.Yuqorida keltirilgan esga olish va xotirada tiklash, reproduktiv, produktiv va
ijodiy o‘zlashtirish hamda ta'lim maqsadlari (ta'limning umumiyligi, tarbiyaviyligi va
rivojlantirishligi) birlashib kompleks holda keladi.O‘quv materialini o‘zlashtirish
darajalariga
erishish
uchun
ta'lim
jarayonida
bir
qancha
metodlardan
foydalaniladi.O‘qitish texnologiyasida asosiy e'tiborni dastlabki harakat obrazini
shakllantirish uslubiga qaratishimiz lozim, chunki insonning har qanday ongli
ravishdagi faoliyati ushbu harakatni bajarish uslubi to‘g‘risidagi ma'lumotlar asosida
amalga oshiriladi.Inson mahorati darajasi faoliyat to‘g‘risidagi axborotlarni
o‘zlashtirish bilan belgilanadi. Bizning ta'lim jarayonida qo‘llanilayotgan
texnologiyamizda o‘zlashtirilgan axborotlardan foydalanishning to‘rt xil murakkablik
darajali bo‘lishi lozimligi ajratib ko‘rsatilgan.O‘quv jarayonida qo‘llaniladigan
zamonaviy pedagogik texnologiyalarining asosiy mezonlari quyidagilardir:[1]
- o‘qitiladigan o‘quv materialini asosiy savollarga ajratish;
- o‘quv materialidagi asosiy tayanch tushuncha va iboralarni keltirish;
- o‘quv maqsadlarining(asosiy va identiv) qo‘yilishi;
- har bir asosiy savol materialini o‘zlashtirish bo‘yicha to‘rt xil murakkablik
darajalaridagi nazorat topshiriqlarini yaratish;
- o‘zlashtirishning “avtomatlashuvi” ko‘rsatgichi;
- ta'limning yakunlanganlik mezoni.
O‘zlashtirish darajalarini aniqlash uchun mos ravishda nazorat topshiriqlari ishlab
chiqiladi. Nazorat topshiriqlari berilgan faoliyat turiga belgilangan vazifa va etalonni,
ya'ni harakatni to‘g‘ri, to‘liq bajarish natijasini o‘z ichiga oladi. Etalonga ko‘ra nazorat
topshiriqlari soni( R ) aniqlanishi lozim.O‘quv muassasalarida ta'lim oluvchilar uchun
fan mavzularidan nazorat topshiriqlarini berishda tanlangan topshiriqlar barcha
tinglovchilar uchun bir xil bo‘lmasligiga e'tibor berish kerak. Nazorat topshiriqlarining
ko‘rinishi o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasiga qarab tanlanishi maqsadga muvofiq,
ya'ni o‘quvchilar o‘quv predmetidan olgan nazariy bilimi qay darajada
o‘zlashtirilganligini e'tiborga olib mos mashqlar oddiydan murakkabga qarab
o‘quvchilarga tavsiya qilinadi.[2]
Nazorat topshiriqlarida quyidagi xususiyatlar bo‘lishi talab etiladi:
• har bir mashqning qiyinlik darajasi;
• mashqning o‘quvchilar uchun qiziqarliligi;
• mashqlarning soddadan murakkabga qarab tanlanishi;
• mashqlarning fanlararo bog‘lanishi va hayotiyligi;
• mashqlar mustaqil ish va uy vazifasi sifatida foydalanishga mo‘ljallanishi.
|
| |
