|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSNBog'liq 98-71-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-26, Issue-2, January - 2023
12
oshirishda tegishli savollar yordamida ijodiy topshiriqlarni bajarish vazifasi
topshiriladi. Bunday savollar nima uchun shunday yozilgan?, To’g’rimi?, Kim haq?
Kabi shakllarda bo’lishi mumkin. Masalan, 3-sinf ona tili darsligida “Bo’lishli va
bo’lishsiz fe’llar” mavzusini o’tishda o’quvchilarga “keldi-kelmadi” so’zlari misolida
shunday savol beriladi. Nima uchun kelmadi? So’zi bo’lishsiz fe’l deyiladi.
O’quvchilar bu topshiriqni bajarish uchun avvalo bo’lishli va bo’lishsiz fe’llar haqida
tushunchaga yega bo’lishlari kerak. Boshlang’ich sinflarning ona tili darslarida o’quv
topshiriqlarni amalga oshirish quyidagi bosqichlarda tashkil qilinadi: - o’quvchilar
yechishi mumkin bo’lgan va qiziqarli topshiriqlarni o’rtaga qo’yish; - dars jarayonida
mashg’ulot yuzasida ijodiy topshiriqlarni yuzaga keltirish; - dars mavzusi mazmuniga
ko’ra ijodiy topshiriqlarni muayyan maqsadga yo’naltirish; - muammolarni hal yetish;
- alohida topshiriqlarning jamoa usulida bajarilgan natijalarni tekshirish va xatolarni
to’g’rilash. Ijodiy topshiriqli darsni tashkil yetishning mazkur sxematik rejasi u yoki
bu o’quv jarayoniga qarab to’liq yoki qisman bajariladi. Ularda ba’zilari o’z yechimlari
uchun avvalo xulosalarni, qonun va nazariyani tahlil qilishni talab yetadi, boshqalari
faktlarni umumlashtirishni talab qiladi, uchinchilari hodisalarni, tushunchalarni
taqqoslashga ko’proq tayanadi. Ijodiy topshiriqlarni bajarishda quyidagilarga amal
qilishi kerak: - o’quvchilar ma’lum bilimlar doirasidan o’zlariga yetishmayotganlarini
aniq chegaralab olishlari, ya’ni noma’lum topshiriqlarni bilishlari taqozo yetiladi. Ona
tili darslarida ijodiy topshiriqlar o’quvchilarning tafakkur doirasini, og’zaki va yozma
nutqini va mustaqil fikrlashga o’rgatishda muhim o’rin tutadi. Psixologik-pedagogik
tadqiqotlar tahlili va ilg’or o’qituvchilarning ish tajribalarini o’rganish booshlang’ich
sinflarda ona tili darslarida ijodiy topshiriqlar quyidagi o’ziga xos xususiyatlarni
belgilashga imkon beradi: - boshlang’ich sinflarda yuzaga kelgan o’quv muammolari
o’zida qandaydir hayotiy vaziyatni namoyon yetmog’i lozim.
Dars jarayonida o’quvchilar ye’tiborini jalb yetish uchun ijodiy topshiriqlarni
berish lozim. - Ona tilining o’quv predmeti sifatidagi ta’lim-tarbiyaviy ahamiyati,
hayot bilan aloqasiga ko’ra boshqa fanlardan keskin farqlanishidir. - Faqat
boshlang’ich sinflarning ona tili darslari uchun xarakterli metodik usullarda ish
ko’rishda. - O’quvchilarga o’quv materialining hissiy ta’sir yetishida. - Faqat ona tili
darslarida ijodiy topshiriqlardan foydalanish jarayonida. - Boshlang’ich sinflar ona tili
ta’limida ijodiy topshiriqlardan foydalanish, balki unga tayyorgarlik haqida ham gap
boradi, chunki o’quvchilar bunday topshiriqni qabul qilishga oldindan psixologik,
mantiqiy tayyorgarlik ko’rgan bo’lishlari kerak; - Boshlang’ich sinflardagi ijodiy
topshiriqlar o’quvchilarning doimiy ravishda mashg’ul bo’lishi bilan bog’liq.
Mashg’ul bo’lish ijodiy topshiriqlarni bajarish holatiga olib keladi. Boshlang’ich
sinflarning ona tili darslarida o’quv topshiriqlarni amalga oshirish quyidagi
bosqichlarda tashkil qilinadi: - o’quvchilar yechishi mumkin bo’lgan va qiziqarli
topshiriqlarni o’rtaga qo’yish; - dars jarayonida mashg’ulot yuzasida ijodiy
|
| |
